Goedemorgen! Afgelopen week stond, naast een bijdrage aan een UvA leergang 'Future of Work', volledig in het teken van de werkconferentie Regelgeving in de Platformeconomie. Deze werkconferentie organiseerde ik vanuit mijn rol bij het lectoraat Platformeconomie aan de Haagse Hogeschool in samenwerking met Considerati en PwC. Het was een flinke opgave: breng alle stakeholders in het debat samen, zet een inhoudelijk sterk programma neer met 8 panel leden en break-out leiders en -oh ja- doe ook nog een flink deel van de moderatie. En hoewel het een intense dag was kan ik er met niets minder dan grote trots op terugkijken. Ook de samenwerking met de mede-organisatoren van Considerati, PwC en natuurlijk de Haagse Hogeschool verliep soepel. Dus zoals een bekende acteur altijd zei: "I love it when a plan comes together". Wat er is besproken en wat de lessons learned zijn? Dan lees je binnenkort in een volgende nieuwsbrief.

Deze week is mijn laatste week voor onze wereldreis. Volgende week maandag vertrek ik met mijn gezin naar Namibië om vervolgens in een jeep met tenten op het dak 10 weken door Namibië, Botswana, Zimbabwe, Mozambique en Zuid-Afrika te trekken. Daarna reizen we nog een week of zeven door Indonesië. Gedurende deze periode zal deze nieuwsbrief (die intussen door ruim 1.100 geïnteresseerden wordt gelezen) sporadisch, ik vermoed maandelijks, verschijnen.

Voor deze editie weer de nodige stukken voor je verzameld en voorzien van mijn duiding en commentaar. Mooie week!

The rise of the platform economy | Financial Times

Wat moeten bestaande organisaties in of met de platformeconomie. Een vraag die ik vaak krijg. Er is intussen gen sector waar platformen geen rol meer spelen en als organisatie heb je meerdere opties om 'in te tappen' op de platformeconomie. Dit kan zowel met een eigen platform, diensten leveren aan platformen, bestaande diensten of producten verkopen via platformen van anderen en ga zo nog maar even door. In het meest uitgebreide geval wordt een organisatie een platform: iets dat je bijvoorbeeld bij Royal Flora Holland ziet gebeuren, maar ook bij Estland (lees deze blog die ik hier over schreef in 2017).

In dit artikel in de Financial Times wordt een mooi overzicht gegeven van de opkomst van de platformeconomie en de impact op - en kansen voor - bestaande organisaties.

Een mooie quote in het stuk komt van platform expert Sangeet Paul Choudary:
“Somewhere in your value chain you’ve got to work with platforms — either closer to the customer where they become a gatekeeper to market access, or further from the customer where they provide critical infrastructure capabilities to you. Without a considered strategy you run the risk of getting locked in, or getting some key activities commoditised because their scale gives them a data advantage”.

Welke rol je pakt als organisatie, dat moet het onderwerp van een verkenning zijn. De laatste maanden schreef ik een stuk over uitzenden en platformen in opdracht van de ABU (het stuk komt binnenkort online) en ook hier werd in interviews bevestigd dat deze onderzoekende houding de sleutel is voor succes.

Ik ga het FT stuk verder niet samenvatten: het is meer dan de moeite van het helemaal lezen waard. Het enige wat ik nog deel is het volgende fragment uit de conclusie:

"It should be clear that a digital strategy is no longer an optional add-on to a traditional business model. It is instead a core part of a company’s approach to the modern economy."

Succes met de zoektocht.

De rol van de overheid in de platformsamenleving | Platform O

Vorig jaar begeleidde ik, samen met Marco Derksen, een 'expeditie' waarin professionals van de Provincie Zuid Holland op zoek gingen naar de rol van de provincie in de platformsamenleving. Het was een heel interessante exercitie. Onderzoekers Jinke Oostvogel en Pien Kuiper van de Datawerkplaats van de Universiteit Utrecht gingen mee op deze expeditie en publiceerden afgelopen week hun bevindingen. Heel erg leuk om terug te lezen hoe zij vanaf een afstandje de expeditie hebben ervaren.

In het stuk: "De Platform Expeditie is een bijzondere werkwijze. Ons zijn geen voorbeelden bekend van andere overheden die op expeditie zijn gegaan om te verkennen hoe een transitie vorm kan krijgen. Het is ongebruikelijk om als overheidsorganisatie een oriënterende en experimentele werkwijze te hanteren, grotendeels losgeweekt van haar bureaucratische karakter, en daarbij de deelnemers te stimuleren met doorbrekende ideeën te komen."

Wat ik mooi vind aan expedities is dat je met verschillende disciplines op pad gaat, je hebt een gevoel dat je weet waar je heen gaat, maar de weg ernaartoe is nog onduidelijk. Ook weet je niet of hetgeen waar je naartoe werkt het eindpunt is of toch een tussenpunt of uiteindelijk niet relevant voor de bestemming. Er is dus veel ruimte voor onduidelijkheid, je staat open om andere wegen in te slaan of andere reisgenoten mee te nemen je vertrekpunt is nieuwschierigheid.

Ik richt mijn onderzoeken al meer dan 10 jaar in als expedities: begonnen met een fysieke expeditie in een oud Volkswagen busje op zoek naar het geheim van succesvolle Europese merken, gevolgd door mijn 'Crowdexpedition': de verkenning van de platformecomie. Voor mij is dit de enige manier om onontgonnen vraagstukken te verkennen. En tof dat dit nu eens op deze manier is omschreven in een stuk.

Ook Hoge Raad oordeelt: maaltijdbezorgers Deliveroo waren geen zzp'ers | NOS

Is de Deliveroo bezorger nu werknemer of niet? Deze vraag stond centraal in de (twee keer verschoven) uitspraak van de Hoge Raad in de zaak die FNV had aangespannen tegen het intussen uit Nederland vertrokken bedrijf.

Afgelopen week kwam daar dan eindelijk de uitspraak. Er werd reikhalzend en met veel spanning naar de uitspraak uitgekeken. Misschien niet zozeer over de vraag over de status van de maaltijdbezorgers, maar ook om de gevolgen van deze uitspraak voor de 'andere' 1,2 miljoen zelfstandigen in Nederland. In een eerder stuk op ZiPconomy was hier over te lezen:

"Als het gezagscriterium door de Hoge Raad of door het kabinet wordt verduidelijkt, zullen de 1,2 miljoen zzp’ers in Nederland en hun opdrachtgevers hun arbeidsrelatie opnieuw moeten beoordelen, zeker als de werkzaamheden die de zzp’er verricht zijn ingebed in de organisatie van de opdrachtgever.

Als de arbeidsrelatie kwalificeert als een arbeidsovereenkomst, dan heeft dit tot gevolg dat de opdrachtgever loonheffingen moet inhouden en afdragen en dat arbeidsrechtelijke bescherming bij ziekte en ontslag wordt genoten. Een ander verstrekkend en kostbaar gevolg is dat mogelijk met terugwerkende kracht pensioenpremies afgedragen moeten worden."

Dan de uitspraak. In de uitspraak geeft de Hoge Raad FNV opnieuw gelijk: Deliveroo bezorgers waren inderdaad gewoon werknemers. Waar de rechter, wat je ook terug kunt lezen in dit artikel op ZiPconomy, geen uitspraak over heeft gedaan is over de extra duidelijkheid over de kwalifcatie van arbeidsrelaties:

"Volgens advocaat Johan Zwemmer was daar niet eens een wetswijziging voor nodig. Zwemmer: “De Hoge Raad kan de meer eigentijdse invulling van het gezagscriterium zo overnemen en toepassen bij de uitleg van het element ‘in dienst van’ in artikel 7:610 van het Burgerlijk Wetboek.”

Dit was ook het advies van advocaat-generaal (AG) Ruth de Bock. Als iemand ‘ingebed’ is in de organisatie, dan moet zo iemand gezien worden als werknemer. Tenzij iemand aantoonbaar een ‘echte ondernemer’ is.

Dit zou jurisprudentie zijn waar anderen op terug kunnen vallen. Maar dat is dus niet gebeurd. In het arrest staat dat de Hoge Raad ‘op dit moment geen aanleiding ziet voor rechtsontwikkeling, omdat de wetgever met dit onderwerp bezig is’."

De Hoge Raad legt hier, ik denk geheel terecht, de bal bij de wetgever. Hierdoor heeft deze uitspraak een beperkte impact op het debat.

En de maaltijdbezorgers van Deliveroo? Die hebben grotendeels al van hun recht op compensatie afgezien toen ze het voor FNV en CNV uitonderhandelde sociale plan van Deliveroo tekenden. Er blijft nog wel een groep over, maar het is de vraag in hoeverre zowel FNV als Deliveroo bereid zijn om te investeren in nóg een lange en slepende rechtszaak.

Als laatst: iedereen snapt dat UberEats nu ook in het nauw zit. Met de uitspraak van Deliveroo op zak is het niet onwaarschijnlijk dat FNV hier de pijlen op zal richten. Aan de andere kant: de Deliveroo rechtszaak ging natuurlijk niet om de werkenden, maar was een 'haakje' om het grotere plaatje te adresseren en via deze zaak de rechter te verleiden jurisprudentie te krijgen waar ze het grotere ZZP debat naar hun kant konden toetrekken. En juist dat grotere (en voor FNV waardevolle) plaatje, daar heeft FNV niet mee gewonnen. Ik ben benieuwd of ze het nog een keer proberen via UberEats, maar het is de vraag hoe kansrijk dat is. We gaan het merken.

Zó ging het eraan toe in de taxi-oorlog: "Ik stond de klappen op te vangen" | AT5

Die taxibranche, dat was toch zo'n vredelievende sector totdat Uber opkwam? Nou....

BNR heeft afgelopen week een nieuwe podcast serie gelanceerd: "De Taxioorlog - Hoe liberalisering van de taximarkt tot grootschalige rellen leidde in de hoofdstad. Twintig jaar later durven de betrokkenen het échte verhaal te onthullen."

De eerste twee afleveringen (van zes) staan online en het is echt een aanrader om te luisteren om een beetje te begrijpen hoe de context in elkaar zit van waar deze markt zich in bevindt. Het is een verhaal vol criminele activiteiten van het bestuur van de alleenheerser op de Amsterdamse taximarkt destijds: TCA. En een verhaal van onbetrouwbaar beleid, waardoor de taxichauffeur meermaals in de problemen wordt gebracht. Iets dat vandaag de dag nog steeds speelt in Amsterdam.

Iets dat ik ook terugzag in het debat rondom de documentaire 'Taxibotsing' van Frans Bromet in 2017. Ik was destijds gevraagd om bij de premiere bij Pakhuis de Zwijger wat te vertellen over platformen en Uber en schreef hier een blog over. Hierin omschrijf ik hoe ik een groep hardwerkende chauffeurs als "een groep mensen die zich door alle instituties in de steek voelt gelaten. Door de overheid, die keer op keer, soms ieder jaar, de regels veranderde. Ten koste van hun. <...> in de steek gelaten door hun eigen centrale, de TCA, die stuur- en visieloos lijkt te zijn, het niet voor hun opneemt en alleen met eigen belangen bezig lijkt te zijn. <...> En toen kwam er opeens een partij die alle regels aan zijn laars lapte en hier onder de noemer van innovatie mee weg kwam. En hoewel de rechter de dienst verbood, ging Uber vrolijk door en keek de inspectie toe. Dat was de druppel die de spreekwoordelijke emmer deed overlopen. En hadden de chauffeurs het gevoel dat ze er écht alleen voor stonden."

Mijn les: kijk eens wat breder naar een ontwikkeling dan alleen het incident, dan begrijp je vaak een stuk beter wat er nu echt aan de hand is. En hoe een probleem kan worden opgelost.

‘We waren dronken en high van de politieke invloed in Nederland’, zegt Uber-klokkenluider in Tweede Kamer | NRC

Een verslag van de voormalig top lobbyist van Uber die vorige week voor de Tweede Kamer zijn verhaal deed. Gewoon interessant om te lezen. Het fragment dat mij het meest deed opkijken:

"Het ging volgens MacGann over „honderden” bijeenkomsten met ambtenaren van de dienst, die allemaal werden vastgelegd, waarbij ambtenaren meedachten met het techbedrijf hoe belastingheffing in andere landen dan Nederland te voorkomen."

Hier is toch echt iets mis met de prioriteiten zal ik maar heel politiek correct zeggen...

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event? Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail (martijn@collaborative-economy.com) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie - Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’. Interesse in mijn foto’s? Check dan mijn foto pagina.