Wat moeten we met Twitter? | Evolutie van business modellen van platformen | En commissie plafond in Kenia | Gemeente Amsterdam wil zich minder afhankelijk maken van Big Tech

Goedemorgen! Afgelopen week veel mooie reacties mogen ontvangen op mijn editie over de 'staat van platformcoöperaties in 2022'. Het stuk is intussen ook op ZiPconomy verschenen en op Linkedin heb ik de Engelse versie van het stuk gepubliceerd.

Van uitrusten van mijn reis naar Rio was er afgelopen week geen sprake. Zo was dinsdag de kick-off van de minor 'Bouw je eigen platform' die ik met een team van de Haagse Hogeschool heb ontworpen en nu in de praktijk breng. En vrijdag presenteerde de deelnemers van de platform expeditie met de Provincie Zuid Holland hun expeditieverslag tijdens een mooie bijeenkomst in Den Haag. Ik zal in een latere editie op de inhoud ingaan, voor nu zul je het moeten doen met de foto's. Deze week o.a. bezig met presentaties bij Windesheim Zwolle, twee UvA leergangen over leiderschap en de toekomst van werk, een sessie over klantgericht innoveren bij Nyenrode en nog een minor dag in Den Haag. Ik vermaak mij wel ;-)

Voor deze editie weer de nodige artikelen voor je verzameld en voorzien van mijn duiding en commentaar. Fijne week!

Het netwerkeffect: de Twitter-chaos van Musk geeft Mastodon vleugels - NRC

Intussen is het alweer een aantal weken geleden dat miljardair Elon Musk het platform Twitter overnam. Hoewel ik in de aanloop van de overname al het een en ander heb geschreven in deze nieuwsbrief (zie hier en hier), leek het mij goed om ook in deze editie hier wat over te delen.

Wat sinds mijn vorige berichtgeving (nog) meer dan duidelijk is geworden, is dat Musk als een 'alleenheerser' de strategie van het platform bepaalt, het wegsturen/-jagen van veel medewerkers wel degelijk tot problemen leidt rondom o.a. het rapporteren van discriminatie en dat er voor de buitenwereld geen peil is te trekken op de strategie van de nieuwe eigenaar. Zo beloofde hij op 28 oktober, uiteraard via Twitter, nog het volgende: "Twitter will be forming a content moderation council with widely diverse viewpoints. No major content decisions or account reinstatements will happen before that council convenes." Om op 19 November zijn volgers in een poll te vragen of Donald Trump niet alsnog weer op het platform moet worden toegelaten. Ruim 15 miljoen stemmen later (waar niemand van weet welk deel daarvan door troll accounts is uitgebracht) heeft ruim 51% van de stemmers vóór toelaten gestemd. En breekt hij zijn belofte onder het mom van 'The people have spoken' en laat Trump weer toe op het platform. Volgens Musk heeft democratie gezegevierd, maar iedereen met meer dan twee hersencellen snapt dat dit natuurlijk complete onzin is en dit niets met democratie te maken heeft.

Intussen gissen velen wat de plannen voor Musk met het platform zijn. Want hoewel hij voor de buitenwereld onvoorspelbaar is en je een hoop kunt vinden over zijn manier van ondernemen: hij is natuurlijk niet dom en een bewezen succesvol ondernemer. Op zich is het natuurlijk ook niet nieuw dat techbedrijven het vliegtuig afbouwen terwijl ze vliegen. Het enige probleem bij Twitter is alleen dat er ruim 200 miljoen dagelijkse gebruikers aan boord zitten en de impact van het platform groot is. Dan is het ontmantelen van het platform, om vervolgens weer beetje bij beetje op te bouwen niet iets is waar je (als samenleving) op zit te wachten. Daarnaast is het natuurlijk meer dan onwenselijk dat één persoon zo'n grote invloed heeft op een platform dat door velen wordt gezien als publieke infrastructuur. Dit is natuurlijk niet nieuw en een bekend probleem bij platformen uit Silicon Valley, maar in dit geval is het probleem extra zichtbaar.

Intussen kijken veel gebruikers om zich heen voor alternatieven. Alleen is hier het probleem dat 'the bird is not free'. Het netwerkeffect van Twitter is nu eenmaal erg sterk.

Dan de grote vraag: hoe moet dit verder en hoe zorgen we ervoor dat een dergelijke situatie zich in de toekomst niet kan herhalen?

Ik denk dat er net één oplossing is, maar dat deze vanuit meerdere kanten moet komen.

Ten eerste zou je kunnen verplichten dat dit soort infrastructurele platformen bepaalde wijzigingen in het platform moet voorleggen aan een externe onafhankelijke commissie. Facebook voerde eerder de 'oversight board' in: "The board uses its independent judgment to support people’s right to free expression and ensure those rights are being adequately respected.". En hoewel je een hoop kunt vinden van deze board, is het idee natuurlijk interessant om verder te verkennen. Dit zal platformen ook dwingen om grote wijzigingen vanuit verschillende invalshoeken en disciplines te belichten, wat er ook toe kan leiden dat er beter over keuzes wordt nagedacht.

Als tweede idee zou je de platformen moeten verplichten om meer aan de uitlegbaarheid van systemen (en algoritmes) te doen. Onzekerheid van niet weten hoe iets werkt draagt bij aan wantrouwen. Deze uitlegbaarheid moet dan natuurlijk wel onafhankelijk getoetst worden, een slager moet niet zijn/haar eigen vlees keuren.

De eerste twee suggesties moeten een betere balans creëren bij platformen die machtig zijn. Het is natuurlijk ook goed om te werken aan mechanismes die voorkomen dat er überhaupt een sterke lock-in is. Zeker wanneer je platformen als een infrastructuur ziet. Hier wordt gelukkig al langer over nagedacht in de (deels aankomende) Europese regelgeving zoals de Digital Market Act, de Digital Service Act en de Data Governance Act. Ik heb het dan over interoperabiliteit, door Bits of Freedom als volgt omschreven: "Interoperabiliteit zorgt ervoor dat mensen op verschillende platformen met elkaar kunnen communiceren. Dat betekent bijvoorbeeld dat Signal gebruikers een bericht kunnen sturen naar WhatsApp gebruikers en vice versa. Wij, en vele andere digitale burgerrechten-organisaties, hebben interoperabiliteit aangedragen als sleutel tot het breken van de marktdominantie van Big Tech. IMCO heeft deze aanbeveling ter harte genomen en wil een verplichting tot interoperabiliteit voor berichtendiensten en sociale netwerken. Met zo een verplichting ontstaat meer concurrentie, creëren we een diverser communicatielandschap en krijgen mensen uiteindelijk meer vrijheid om te kiezen voor een dienst met regels en voorwaarden die bij hen passen (in plaats van gevangen te zitten bij de grootste partij)."

We zullen meer experimenten nodig hebben die met dit soort ideeën aan de slag gaat. Deze column in NRC geeft een mooi overzicht van de kansen en uitdagingen van Twitter alternatief Mastodon: "een decentraal alternatief voor de omheinde netwerken van grote techbedrijven. In Mastodons ‘fediverse’ (federatie van onderling verbonden maar onafhankelijke servers) kan iedereen zijn eigen server of ‘instance’ bouwen, en daar zelf de regels bepalen." <...> "In plaats van een Amerikaans bedrijf dat wereldwijd bepaalt wat je mag lezen en wat niet, kun je beter in elke groep en elk land je eigen regels bepalen voor social media.”

En waar de regelgeving vooral een Europees vraagstuk is, denk ik dat landen (maar ook: gemeenten en provincies) meer met dit soort alternatieven moeten experimenteren. Om enerzijds mee te bouwen en experimenteren én om door ervaring meer kennis op te bouwen en een betere gesprekspartner in het debat te kunnen zijn.

Gemeente Amsterdam maakt zich minder afhankelijk van Big Tech - AG Connect

Een mooi bericht uit Amsterdam: "De Gemeente Amsterdam sluit zich aan bij het initiatief PublicSpaces, een coalitie van onder meer publieke organisaties, erfgoed-instellingen, bibliotheken die zich willen losmaken van de technologie van grote techreuzen. Technologie moet volgens de initiatiefnemers uitgaan van publieke waarden.

Een motie van GroenLinks-raadslid Elisabeth IJmker, waarin werd opgeroepen om aan te sluiten bij PublicSpaces, werd aangenomen. De missie van PublicSpaces is te zorgen dat in 2026 alle privacy officers, CTO's en ICT inkopers van publieke organisaties in Nederland op de hoogte zijn van alternatieve digitale instrumenten gebaseerd op publieke waarden. Ze moeten goed geïnformeerd zijn en in staat om te kiezen voor deze alternatieven."

Ik volg Public Spaces al een aantal jaar en ben erg enthousiast over het gedachtengoed. Ik zou het alleen mooi vinden wanneer er middelen beschikbaar zouden zijn om de ambities en slagkracht te verveelvoudigen. Ik begrijp niet waarom dit niet op de politieke agenda staat, zeker niet in deze tijd.

Volle koelkast of huurauto voor je Airbnb-gasten? HolidayHero wil dat regelen

Wanneer je overweegt in de platformeconomie actief te worden, dan zijn hier verschillende opties voor. Een van de opties is om diensten of producten te ontwikkelen om aanbieders op platformen te helpen. In deze categorie valt HolidayHero. Het leek mij leuk om deze in deze editie te delen:

"HolidayHero is een softwareplatform voor Airbnb-hosts en verhuurders van vakantiehuizen. Het stelt hen in staat om gastervaringen te beheren en te verbeteren. Met de guest app van HolidayHero moet de verhuurder tijd besparen op gastmanagement, de algemene verwachtingen van gasten overtreffen en de omzet, middels upselling, verhogen."

You Can Now Book Restaurant and Tour Reservations Through Uber — What to Know

Een interessant overzicht van wat nieuwe mogelijkheden waar Uber mee experimenteert om de klant meer diensten aan te kunnen bieden. Dit geeft een inzicht in hoe platformen met de tijd hun dienstverlening aanbieden om een betere en meer constante oplossing te kunnen bieden voor de klant. Aan de ene kant biedt het aanbieden van extra diensten mogelijkheden voor extra inkomsten, maar misschien nog belangrijker: het versterkt je relatie en afhankelijkheid met de klant. En juist dat is iets dat een platform als Uber maar al te goed kan gebruiken. Hoe dit precies zit, dat omschrijf ik in de blog 'Waarom de rit van Uber zomaar kan eindigen in de grootste startup-deceptie ooit' die ik in 2019 schreef.

Uber Lowers its Commission from 25% to 18% in Kenya - Kenyan Wallstreet

Een interessante casus uit Kenia waar de overheid een wet heeft aangenomen waardoor platformen in het land nog maar maximaal 18 procent commissie kunnen inhouden op een transactie.

Uiteraard ging dit niet zonder slag of stoot: Uber verdedigde haar positie nog in dit stuk op TechCrunch met de gebruikelijke public affairs uitspraken als: “some aspects of these regulations, such as the commission reduction and requiring companies to be registered in Kenya, are not conducive to doing business in Kenya and are not good for drivers or riders as they deter foreign investment into the country and limit the role private businesses can play in supporting and growing the Kenyan mobility sector.”

Dit was overigens niet de eerste keer dat een (lokale) overheid een wettelijk maximum commissie plafond instelde. Zie ook dit voorbeeld: "The New York City Council on Thursday passed a permanent commission fee cap on third-party deliveries. Delivery fees will be capped at 15% per order and all other fees will be capped at 5% per order except for transaction fees. The New York City Council will review the cap every two years."

Deliveroo pulls out of Australia | Evening Standard

Na Spanje en Nederland verlaat Deliveroo nu ook Australië. Waar in Spanje en Nederland het bedrijf nog een bepaalde periode na aankondiging vertrek aanbleef, lijkt dit in Australië niet het geval te zijn. De opgegeven reden, een te kleine bijdrage aan de wereldwijde winst en een te competitieve markt, waren ook hier de reden van vertrek. Eerder trok het platform zich al terug uit Duitsland, Spanje en Nederland.

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail (martijn@collaborative-economy.com) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie - Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’. Interesse in mijn foto’s? Check dan mijn foto pagina.