Stuit de kluseconomie op de grenzen van de groei? | Opkomst van 2C diensten platformen | Waarom spelen met mensen in een fysieke omgeving een slecht idee is | Spotify: platform of publisher?

Goedemorgen! Het ziet er steeds meer naar uit dat mensen weer het vertrouwen hebben om in de nabije toekomst bijeenkomsten te organiseren. Wat ook voor mij als mens, maar ook zakelijk, erg prettig is. Ik kan niet wachten om weer op pad te gaan. Ik ben, net als jij vermoed ik, wel een beetje klaar met al dat online vergaderen en presenteren. Toch heeft het ook zijn voordelen. Zo verzorg ik voor de Global School for Entrepreneurship een blok van 5 weken over de Platformeconomie. Hybride: een aantal studenten zit in het buitenland. Hoewel ik dat niet ideaal vindt, merk ik wel dat het hybride werken ook kansen met zich meebrengt. Zo haal ik regelmatig experts en ondernemers via Zoom het college in om vanuit de praktijk hun ervaringen te delen en om vragen van studenten te beantwoorden. Zo heeft ieder nadeel zijn voordeel.

Afgelopen week weer veel tijd besteed aan het opzetten van verschillende validatie onderzoeken rondom KlusCV. Intussen zijn er onderzoekers van zes universiteiten bij betrokken: ieder weer vanuit een andere discipline. En kwam ik er achter dat KlusCV op een van de deelnemende platformen (Roamler) ook al in België, Frankrijk, Duitsland en de UK draait. Ben ik toch internationaal gegaan zonder dat ik het door had ;-)

Ook deze week weer een aantal mooie stukken voor je verzameld en voorzien van mijn duiding en commentaar. Fijne week!

De kluseconomie stuit op de grenzen van de groei | FD

Een interessant en genuanceerd artikel van afgelopen zaterdag in het FD. Hier worden drie duidelijke pijnpunten / uitdagingen van de kluseconomie behandeld:

1. De verwachting dat de kosten voor arbeid (of dit nu freelance of in dienst is via een uitzend overeenkomst) zullen stijgen, wat de winstgevendheid van platformen onder druk kan zetten en schaalvergroting stimuleert (waarbij schaalvergroting bij de 'on demand' platformen het meest relevant is);
2. Het gegeven dat platformwerkers lastig te verenigen zijn, maar dat er wel steeds meer wordt georganiseerd via social media. Waarvan ik vermoed dat dit veelal kortdurende samenstellingen zullen zijn, zoals ook een aantal jaren geleden met de Riders Union: een bottom-up vakbond voor fietskoeriers nadat Deliveroo overschakelde naar het freelance model. Deze vakbond is uiteindelijk geadopteerd door FNV;
3. De onduidelijkheid in regelgeving en gebrek aan handhaving. Er liggen een aantal duidelijke uitspraken en FNV heeft intussen aangegeven de staat desnoods aan te klagen om handhaving af te dwingen. Intussen is vriend en vijand het er over eens dat de nationale overheid zich onwaarschijnlijk laks en onverantwoord opstelt in het debat rondom (de toekomst van) de arbeidsmarkt.

Het artikel in het FD laat ook een ander 'pijnpunten' zien in het debat rondom platformwerk zien: de definitie kwestie (of: de 'alles-over-één-kam-scheer-kwestie). Hoewel platformwerk enorm divers is (on demand vs geplande transactie, eenmalige vs repeterende transactie, op locatie vs online werk, commodity vs specialistische skills, algoritmische vs handmatige match), blijven de maaltijdbezorger en taxichauffeur het debat domineren. Wat op zich niet heel vreemd is: dit zijn zichtbare uitdingen van platformwerk, worden per klus betaald (met veel intransparantie in prijsstelling en gamification) en de impact van het algoritme is erg groot. Maar platformwerk is veel breder dan alleen dat.

In het stuk wordt ook het ING onderzoek uit 2018 aangehaald: "Economen van ING stelden voor de coronacrisis dat bekende namen als Uber, Helpling (schoonmaken) en Temper (klussen in bijvoorbeeld de horeca) de potentie hebben om de hele arbeidsmarkt op zijn kop te zetten. Meer dan een miljoen mensen in Nederland zouden mogelijk hun brood gaan verdienen via platforms." In dit rapport voorspelde ING dat, afhankelijk van ontwikkelingen mbt regelgeving en innovatie in technologie, over tien jaar 20-70 procent van de bemiddelingsmarkt via platformen zou lopen. Het probleem van dit rapport is, en dat is mede veroorzaakt door de manier waarop ING dit rapport in de media heeft gebracht, is dat iedereen dacht en soms nog denkt dat deze 'disruptie' komt door opzichzelfstaande platformen en de 'Ubers-van-X'en'. Dat is echt onzin. Platformen hebben wel een steeds grotere impact op de organisatie van werk, maar dan meer als organisatie mechanisme dan als zelfstandige entiteit.

Wat naar mijn inziens het grootste pijnpunt van het debat is, is dat er wordt gedaan alsof de kluseconomie een eigen planeet is en het werk dat via deze platformen nieuw werk is of werk waar voorheen de voorwaarden vorstelijk waren. Ik moet je teleurstellen: dat is niet het geval. Eigenlijk zou je kunnen zeggen dat nagenoeg alle to-consumer dienstverlening plaatsvindt onder voorwaarden die, wanneer je er je hele boterham van moet betalen, niet afdoende zijn. Dit geldt zowel voor dienstverlening dat vanuit loon- of uitzenddienst wordt uitgevoerd als vanuit zzp-schap. Om maar te zwijgen over zwart werk (de zwarte markt wordt doodgezwegen in discussies over werk: fijn voor je gemoedsrust, maar daarmee is het probleem niet weg) en de door iedereen gehate, maar door angst voor een kritisch debat en reflectie ook doodgezwegen regeling dienstverlening aan huis. De rol van platformen hierin is dat zij als matchmaker de markt een gezicht geven (deze was voorheen onzichtbaar en gefragmenteerd) en drempels verlaagd, waardoor de markt explosief kan groeien. Wat bijdraagt aan de noodzaak voor een goed gesprek over de waarde van arbeid in de to-consumer dienstverlening markt. Want uiteindelijk zijn de meeste consumenten de meest verschrikkelijke werk- of opdrachtgever die je je maar kunt bedenken.

En hoewel velen (inclusief mijzelf) vinden dat alles te langzaam gaat, is Jamie Woodcock, auteur van The Gig Economy en The Fight Against Platform Capitalism, in het FD stuk toch ook nog voorzichtig positief: "Platformwerk biedt wel werk voor mensen die het elders niet vinden. In industriële sectoren duurde het soms een generatie voordat werknemers dat (zekerheden) afdwongen. In de gig economy gaat dat veel sneller. Ik ben er optimistisch over.' Laat ik met deze optimistische noot deze reflectie afsluiten ;-)

(Als laatst: stuit de kluseconomie op de grenzen van groei? Nee. Maar het zou goed zijn wanneer de prijzen en daarmee de vergoedingen zouden stijgen. En daar kan de krappe arbeidsmarkt goed aan bijdragen. Misschien daarom ook juist nu het moment om de minimum lonen te verhogen.)

Sportleraar, masseur of kapper aan huis? GetEase-app moet het eenvoudiger maken

Via een post op Nu.nl kwam ik bij het platform 'GetEase' uit. Een platform voor het boeken van 'lifestyle' diensten als massages, manicures en yoga sessies. Nu nog alleen actief in Amsterdam, maar mogelijk ook binnenkort in andere steden.

Nu is een nieuw kluseconomie platform natuurlijk geen nieuws. Op mijn website Platformwerk.nl staan er intussen een dikke 80. Maar wel weer een voorbeeld hoe platformen in gefragmenteerde markten met veel informatie asymmetrie een rol proberen te spelen. Waarbij het overigens vaak de vraag is of het platform genoeg waarde toevoegt om ook economisch rendabel te zijn. Want dat is in veel gevallen zeker nog geen uitgemaakte zaak.

Uber Eats delivery riders are doing 'quests' for more cash. But do they put more than money at risk? | Euronews

On demand platformen in bezorging en taxi werken veelal met freelancers. Dit levert de platformen veel voordelen op: zij betalen niet de rekening van geen werk, lopen minder risico's en betalen doorgaans een stuk minden loonkosten. Het nadeel voor platformen van die flexibiliteit is dat zij werkenden niet kunnen dwingen om aan het werk te gaan of langer door te werken. Iets dat, zeker in een krappe arbeidsmarkt, voor het platform wel gewenst is. Immers: de klant wil op zijn/haar wenken worden bediend.

Om toch controle te hebben op deze 'flexibele' freelance werkenden, wordt veel gebruik gemaakt van gameification technieken. Met speciale 'quests' worden werkenden uitgedaagd om meer of sneller te werken. Soms meer dan goed voor ze is. En dan gaat het nogal iets  goed mis. Zeker gezien deze diensten voornamelijk in steden worden aangeboden is dat ook niet zo heel erg gek.

In dit stuk: "If you get paid extra based on the number of deliveries you make in a limited amount of time, the risk of accidents increases as the delivery person naturally rushes to make as many deliveries as possible <...> It is undeniable that the Uber Eats system caused the accident, and I think this case raises the alarm about a system that prioritises profit over safety."

De bezorger, en daarmee ook de omgeving, loopt daarmee meer risico. "In April last year, a bike courier working for Uber Eats allegedly collided with a 78-year-old man, killing him. At the time of the accident, the courier was in the middle of a "quest" - Uber Eats' term for its system of delivery challenges."

Ook de bezorger zelf wordt over het algemeen vaak niet beter van deze 'quests', aldus deze quote van onderzoeker Niels van Doorn: "When you're on a quest, you're in it to win it: you are less likely to scrutinise the payout/distance ratio and will just accept the incoming order because completing it brings you closer to your target <...> Meanwhile, because the individual orders you accept may have lower payouts, you may eventually pay the bonus out of your own pocket - at least in part".

Het zou goed zijn om meer onderzoek te doen naar dit soort technieken van 'gamification' van het werkproces. Bij het betalen per stuk / bezorging, maar ook binnen het dienstverband. Lees daarvoor ook dit stuk op Reuters: "All the 13 drivers for Blinkit and Zepto whom Reuters interviewed in the key cities of Mumbai, New Delhi and Gurugram said they faced pressure to meet delivery deadlines, which often led to speeding, for fear of being rebuked by store managers."

Bibi Mob: Araraquara cria 'Uber' próprio; motorista leva 95% da tarifa

Een interessant voorbeeld uit Brazilië waar een lokale overheid heeft besloten een eigen taxi app te lanceren. Intussen hebben 200 chauffeurs en 7.000 klanten zich aangesloten bij het platform dat slecht 5% commissie afroomt van iedere transactie. De ambitie van deze stad gaat verder dan alleen een taxi app: "the city is developing two more applications: for motorcycle freight (already in the registration phase) and for food delivery (for the second half of this year)."

Spotify CEO Daniel Ek defends Joe Rogan deal in tense company town hall - The Verge

Je hebt het niet kunnen missen afgelopen week: de commotie rondom de bekende podcaster Joe Rogan op Spotify. Lees hier onder de reactie van de CEO van Spotify:

"Spotify CEO Daniel Ek addressed employees in an internal town hall on Wednesday, during which he explained why he believes Spotify is a platform and not a publisher, as well as why it pursued a deal with Joe Rogan."

De uitspraak 'platform, not a publisher' is er eentje die vaker voorbij is gekomen. En een uitspraak waar iedereen het intussen wel over eens is dat deze, juist in het geval van (social)media platformen zwaar achterhaald is. En dan helemaal op het moment dat je als platform de desbetreffende podcastmaker een deal van honderd miljoen dollar aanbiedt om op Spotify een podcast te maken ;-)

YoungOnes boekt recordomzet, aantal werkende freelancers stijgt in 2021 van 5.200 naar 18.000 - Emerce

In een landschap waar cijfers ontbreken een interessant inkijkje in de groei van freelance platform YoungOnes. Omzet 38mln, 435.180 gewerkte uren (+427%) en op piekdag 20.000 klussen bij 740 opdrachtgevers.

In de media

De traditionele organisatiewijze piept en kraakt: Leve de platformgedachte | iBestuur

Een mooi interview met o.a. ondergetekende in iBestuur over de 'overheid en provincie als platform'.

Boodschappen in 10 minuten: dat kost flitsbezorgers meer dan jou | NOS

Het team van NOS maakte deze toffe game / animatie om op een speelse manier meer inzicht te geven in de manier waarop flitsbezorgers opereren. Ik leverde ook een inhoudelijke bijdrage aan deze productie.

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail (martijn@collaborative-economy.com) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie - Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’.