Rapport digitalisering en gemeenten een mooi begin, maar wanneer pakt VNG nu echt verantwoordelijkheid? | Dit platform vervangt de intermediair | Ratingcultuur: wat we wel en vooral niet moeten willen

Goedemorgen! Vorige week was een druk weekje met o.a. colleges platformeconomie aan de Global School for Entrepreneurship en een masterclass (jaja, wederom over platformen) voor een gezelschap van AOG School of Management in de bossen rondom Garderen. Zo kom je nog eens ergens ;-) En beleefde ik mijn hardloop debuut tijdens de ThesingeRun in het Noorden van het land. Gezien mijn haat-liefde verhouding (de balans gaat eerder naar haat dan liefde) met hardlopen vermoed ik dat het om een unieke en eenmalige gebeurtenis ging, maar zeker leuk om een keer mee te maken. Komende week ben ik o.a. tafelgast in een debat tijdens de Fast Forward Insights 2020 dat wordt georganiseerd door CIONET. En druk met de voorbereidingen voor de eerste workshop over portabiliteit van reputatiedata voor platformwerkers die op maandag 1 oktober zal plaatsvinden. Eind oktober verzorg ik eenzelfde workshop in Stockholm, als de situatie rondom covid het toelaat... Fijne week!

p.s. heb je deze nieuwsbrief doorgestuurd gekregen? Aanmelden kan hier!

Gemeenteraden kunnen gerichter aandacht geven aan digitalisering | Rathenau Instituut

Een van de boodschappen van mijn boek Platformrevolutie is dat technologie nooit neutraal is en ook niet iets is dat ons overkomt. Hierbij wijs ik ook op de rol en verantwoordelijkheid van beleidsmakers als bewakers van de publieke waarden wanneer het gaat om technologische ontwikkelingen en de impact hiervan op de samenleving. Mijn ervaring is er nog (veel) te weinig besef is van deze rol en verantwoordelijkheid. Een belangrijk aandachtspunt.

Vorige week publiceerde het Rathenau Instituut een nieuw rapport (PDF): "Raad weten met digitalisering - Hoe de gemeenteraad kan sturen op de maatschappelijke impact van digitale technologie." Het Rathenau Instituut houdt zich al ruim 30 jaar bezig met onderzoek en debat over de impact van wetenschap, innovatie en technologie op de samenleving. Een erg interessante club om te volgen. Rondom de platformeconomie publiceerden zij in 2017 het nog steeds relevante rapport (PDF): "Eerlijk delen - Waarborgen van publieke belangen in de deeleconomie en de kluseconomie."

De samenvatting in een notendop: "Digitalisering zorgt voor grote veranderingen binnen gemeenten. Toch spreken gemeenteraadsleden maar zelden over de maatschappelijke en sociale gevolgen ervan. Dat concludeert het Rathenau Instituut op basis van gesprekken met zo’n dertig raadsleden, wethouders, griffiers en deskundigen uit verschillende gemeenten. Een nieuw denkraam met vijf stappen kan lokale volksvertegenwoordigers helpen om bewustere keuzes te maken bij digitalisering."

Het denkraam is als volgt opgebouwd:

1. Het expliciteren van de beleidsdoelen waar het uiteindelijk allemaal om begonnen is (digitalisering is immers een middel, geen doel).
2. Het onderscheiden van de mogelijke interventiemogelijkheden: de instrumenten waarmee de gemeente kan sturen.
3. Het inventariseren van de mogelijke effecten van digitalisering: de beoogde voordelen, de voorzienbare nadelen, en de mogelijke neveneffecten, risico’s en onzekerheden.
4. Het nagaan wat de sturingsopties zijn om verschillende resultaten te realiseren om daarmee de beleidsdoelen te dienen.
5. Het maken van een politieke keuze: het bepalen hoe te sturen op een maatschappelijk wenselijke uitkomst.

Het rapport is een prima eerste stap voor raadsleden in een proces naar bewustwording. Ik hoop alleen echt dat de opdrachtgevers - Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden (NVR) en de Vereniging van Griffiers (VvG) - het hier niet bij laten en dit onderzoek als opstapje gebruiken voor een verdiepingsslag. Waarom? Omdat veel voorbeelden uit het onderzoek zijn generiek (wat je bij een eerste verkenning kunt verwachten), waarbij het ook vaak de vraag is of het vraagstuk een digitaliseringsvraagstuk is of niet. Zo worden in het voorwoord 'deel' scooters aangehaald. Digitalisering is wel de aanjager van deze ontwikkeling (zonder smartphone met GPS, bluetooth technologie en mobiel dataverkeer zou dit systeem nooit werken), maar je kunt het ook zien als een verschuiving van het businessmodel van verhuurbedrijven. Daarnaast zijn veel onderdelen vanuit het denkraam erg conceptueel. Het probleem is bijvoorbeeld dat veel ideale sturingsopties in de praktijk niet werken, kijk maar naar de regelgeving en handhaving van Airbnb in Amsterdam. De regels zijn duidelijk, maar handhaving is tot vooralsnog het grote probleem.

Daarnaast hoop ik van harte dat een volgende stap voor o.a. VNG zal bestaan uit zelfreflectie: hoe kunnen wij als koepelorganisatie gemeenten helpen met digitaliseringsvraagstukken? Hoe kunnen wij als VNG standaarden ontwikkelen en misschien zelfs een meta platform voor gemeenten in Nederland neerzetten? Hoe kan VNG de schaalvoordelen die het kan creëren inzetten om de gemeenten en Nederland verder te helpen? Want het is een mooie utopie om te denken dat gemeenten zichzelf wel redden, maar in de praktijk zal het betekenen dat dit vooral het geval is voor het handjevol grote steden met voldoende middelen om dit soort zaken groots aan te pakken. Laten we hopen dat dit rapport dus een praktische eerste aanzet is, maar dat de opdrachtgevers wel beseffen dat dit slechts een bescheiden begin was voor het pakken van de rol en verantwoordelijkheid die op hen wacht.

Regionieuws: Ruim 3000 auto’s minder op straat in provincie Utrecht - RTV Stichtse Vecht

Hoewel er veel discussie in steden is rondom gedeelde mobiliteit, is de auto voor gedeeld gebruik in veel steden al jarenlang vast onderdeel van het straatbeeld. In deze blog vind je een aantal indrukwekkende cijfers van 25 jaar Greenwheels in de provincie Utrecht:

• Elke auto van het bedrijf wordt door gemiddeld 24 mensen gebruikt
• Op jaarbasis rijdt een Greenwheels gebruiker 1.947 kilometer minder dan voorheen, per klant levert dat een besparing van 345 kg minder CO₂ uitstoot op.
• In elke buurt waar een Greenwheels auto geplaatst wordt, verdwijnen 11 auto’s van straat. In de provincie Utrecht betekent dat dus 3146 auto’s die van straat zijn verdwenen en ruimte maken voor andere zaken.

Gedeelde mobiliteit heeft dus mits juist uitgevoerd door onderneming en beleidsmakers een positieve impact op de omgeving. Want hoe gek is het eigenlijk dat gemeenten kostbare grond opofferen voor het met publiek geld gesubsidieerd stallen van oud ijzer? Hoe gek is het dat een gesubsidieerde parkeerplaats voor of nabij de deur nog steeds zo als een recht wordt gezien? En hoeveel mooier is een speeltuin, grasveld of ontmoetingsplek dan een plek waar een auto wordt gestald?

Veel discussies rondom gedeelde mobiliteit zijn dan ook erg beperkt. Vaak wordt er te weinig nagedacht over het maken van goed beleid (zoals ze in Antwerpen wel aardig hebben begrepen) en wordt de huidige realiteit buiten beschouwing gelaten. Een aanbieder die onder voorwaarden een x-aantal voertuigen in een stad neerzet is dan ook zichtbaar, duizenden voertuigen van individuele eigenaren niet. Maar dat betekent niet dat ze er niet staan. Tijd voor een volwassen debat en beleid, want de combinatie van technologie en mobiliteit kan een positieve impact hebben op de leefomgeving. Maar dat komt, wat ik in bovenstaand stuk als reactie op het Rathenau rapport ook duidelijk maakte, niet vanzelf.

In de huidige ratingcultuur is de klant koning, rechter en beul - NRC

Een goed opiniestuk rondom de opkomst van de 'ratingcultuur'. De meest interessante quote: “De klant is het object, niet het subject dat hij zichzelf waant.” Ik verwacht dat hier nog (te) weinig besef over is. Wat organisaties, ook platformen, die ratings inzetten voor beoordelingen doen is het outsourcen / verleggen van de kwaliteitscontrole naar de klant. Het probleem is alleen dat dit soort systemen redelijk ondoordacht worden ingezet. Daarnaast nemen veel systemen de context van de gebeurtenis niet mee. Ook hebben degenen die de rating geven vaak geen idee waarvoor de uitslag gebruikt wordt en wat de impact van de rating is op de toekomst van de ontvanger. Om maar niet te spreken over de onduidelijkheid in hoe een gemiddelde rating tot stand komt.

Voor mijn onderzoek naar de portabiliteit van reputatiedata voor platformwerkers denk ik veel na over de impact van ratingsystemen op het individu. Ik ben van mening dat ratings in principe en onder voorwaarden moeten kunnen, maar dat het belangrijk is om een 'eerlijk' en transparant systeem in te richten. Daarnaast moet je de resultaten ook echt als ‘nice to know’ meenemen in een beslissingsproces en zeker niet als informatie om blind op te sturen. Als laatst verwacht ik in de toekomst (en ervaar ik nu al) een (terechte) mate van rating moeheid. Want leuk dat veel bedrijven hun klanten bestoken met verzoeken voor een rating per mail om de NPS scores (Net promotor score - Hoe waarschijnlijk is het dat u ons zult aanbevelen aan een vriend of collega?) te kunnen berekenen, maar ik wil als klant echt geen 3 mailtjes hierover ontvangen na het bestellen van een blik verf via Bol. Deze bedrijven zullen dus op zoek moeten naar andere manieren om de kwaliteit te meten.

Roy Spaan (Mediahuis): ‘De echte uitdaging is elkaar vaker vinden dan die ene keer’ – ZiPconomy

ING voorspelde in 2018 dat "uitzendbureaus, arbeidsbemiddelaars en payrollers binnen één decennium 20 tot 70% van hun markt kunnen verliezen aan platformen.". Dit rapport, de ruime marge wordt in het rapport zelf toegelicht, ging uit van platformen als losse entiteit. Wat niet werd omschreven zijn platformen die als SaaS oplossing organisaties in staat stellen zelf hun flexibele schil beter te organiseren, waardoor de vraag naar andere bemiddelaars zal afnemen. Dit stuk over de samenwerking tussen Jellow en Mediahuis (Mediahuis is ook aandeelhouder in Jellow, dus het is een klein beetje een WC-eend verhaal) laat mooi zien waar het heen kan gaan.

Facebook Says it Will Stop Operating in Europe If Regulators Don’t Back Down

"European regulators are cracking down on Facebook's ability to transfer data across the Atlantic. Now the tech giant is threatening to pull its services from more than 400 million European users."

Tja. Hier kan ik veel of weinig op zeggen. Ik zal het vandaag bij de korte variant houden:  poot stijf houden!

Lijstjes

Mozilla Foundation - Data Futures

Mooi onderzoek van Mozilla met goede voorbeelden:

Our first studies in this series describe:

• 7 data governance approaches in theory
• compile an analysis of over 110 examples of innovations worldwide
• and provocatively imagine scenarios in which everything could go wrong

Employment status of platform workers (national courts decisions overview –

Zijn platformwerkers nu freelancers of moet het platform hen in dienst nemen? Nederland is niet het enige land waar nog de nodige onduidelijkheid is. Hier een overzicht van alle rechtszaken die rondom deze vraag lopen in Argentinië, Australië, België, Brazilië, Chili, Frankrijk, Duitsland, Italië, Nederland, Panama, Spanje, Zwitserland, United Kingdom, VS en Uruguay.

Tweet

Lijkt mij een prima scenario om te verkennen!

Ook gelezen

• Uber banned more than 1,250 riders for not adhering to its mask policy, app says - Weer een duidelijk voorbeeld dat een platform als 'private regulator' de regels van het spel bepaalt. Covid heeft ons laten zien dat platformen veel meer zijn dan alleen het onafhankelijke prikbord waar zij voor die tijd mee kwamen. Dat debat is natuurlijk al lang verleden tijd;
• Inshur wil Nederlandse taximarkt veroveren met klantreviews als risico-indicator- Een beroerd idee (een app heeft veel meer informatie over rijgedrag dan alleen de sterren) en het ziet er naar uit dat eigenlijk alleen Uber Pro klanten een korting krijgen. Dit zijn chauffeurs die veel via Uber rijden en dus ook vanzelfsprekend meer ervaring hebben;
• Miljarden vliegen weg bij Tata Steel IJmuiden naar het moederbedrijf in India: zo raakt de kas van Tata ’leger en leger’ - Na de HEMA wordt dus ook Tata leeggetrokken door hebzuchtige eigenaren. Omdat het kan. Schandalig.
• Gig Economy Company Launches Uber, But for Evicting People.
• 'Google gaat strenger handhaven op apps die commissie niet afdragen'

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail (martijn@collaborative-economy.com) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie - Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’.

Er is ook een Engelstalige nieuwsbrief, welke iedere twee weken wordt verstuurd.