Goedemorgen! Afgelopen week was de agenda weer goed gevuld. Een inspirerende wandeling met kunstenaar Bruno van den Elshout, de kick-off van het NWO NWO PlatWork-R onderzoek waar ik bijdroeg aan het fundament en de afsluiting van de minor 'bouw je eigen platform' met een workshop 'Platformeconomie en Onderwijs'. En of dat nog niet genoeg was kwam ik er op de valreep achter dat KlusCV ook de eerste verjaardag vierde deze week. Ook ontving ik erg veel reacties van jullie op mijn vorige nieuwsbrief over het faillissement van Helpling, dank nog hiervoor. Het stuk staat intussen ook op ZiPconomy.

Komende week is de (relatieve) rust weer wedergekeerd. Voor deze editie heb ik weer een aantal mooie stukken voor je uitgezocht en voorzien van mijn duiding en commentaar. Ook ga ik nog wat dieper in op het eerste jaar KlusCV. Fijne week!

Improving conditions for gig workers splits MEPs | EU Observer

In Brussel wordt al een tijd gesproken over de 'Platformwork Directive': een wet specifiek voor platformwerkers. In deze directive wordt voorgesteld het rechtsvermoeden om te draaien (werknemer, tenzij) en worden en bepaalde transparantie verplichtingen gesteld aan de automatische besluitvormingsprocessen die op platformen worden gebruikt.

Het is een moeizaam proces en bij iedere (voornamelijk online) meeting die ik over dit onderwerp heb bijgewoond kreeg ik niet het gevoel dat men ook echt zelf geloofde dat dit ooit een verschil zou gaan maken. Deze week werd nog eens duidelijk hoe moeizaam het proces is:

"In December 2022, the council failed to reach an agreement on its position, so it remains divided between those who advocate a pro-worker directive, and those who do not. And the European Parliament, the third axis in this relationship, was supposed to vote this Thursday (19 January) whether the report of the employment committee voted upon last month will be the institution's position in the trilogue negotiation.

However, MEPs are divided, and the text could be rejected in a plenary vote that has now been postponed for two weeks (until 2 February), after 71 MEPs who disagreed with the committee report wanted more time to insert amendments before the trilogues started."

Tijdens de kick-off van het NWO NWO PlatWork-R onderzoek werd in een presentatie van Hanneke Bennaars nog eens duidelijk hoe complex de zaak is. Zij vertelde dat ALS er een akkoord uit de EU komt, ieder land vervolgens zelf verantwoordelijk is voor de uitvoer. Arbeidswetgeving is immers nationaal, niet Europees. En, als ik het goed heb begrepen, wanneer een land zelf een 'beter' alternatief heeft, dan is dit altijd leidend. Het is niet voor niets dat platformwerk (de 'gig economy') ook wel 'lawyers paradise' wordt genoemd.

Intussen gaan de rechtszaken tegen de platformen in verschillende landen in Europa ook gewoon door. Zo legde de rechter in Frankrijk afgelopen week Uber een boete van 17 miljoen euro op, "in damages and lost salaries to a group of drivers who argued they should have been treated like employees rather than self-employed." Uber heeft aangegeven in beroep te gaan. Je zou het niet verwachten. Ook in Nederland zijn de zaken tegen Uber Taxi en Deliveroo in een eindstadium. Je zou kunnen zeggen dat de wetgeving (waarvan ik er een hard hoofd in heb dat deze er ooit gaat komen) achter de rechtszaken aanloopt.

Tijdens de eerder besproken kick-off werd ook de vraag gesteld: moeten platformen, net als uitzenders, een aparte categorie worden? Hoewel ik mij nog een keer wil verdiepen waarom bij uitzenders dit wel is gedaan (tips en linkjes zijn welkom), denk ik dat dit bij platformwerk geen goed idee is. Dit omdat ik verwacht dat het grijze gebied de komende jaren alleen maar zal groeien en we platformen echt als een organisatiemechanisme moeten gaan zien in plaats van silo organisaties. Dan kom je ook bij de meest interessante en relevante vraagstukken uit over echt nieuwe kwesties. En dan zou het fijn zijn als intussen ook de echte hervorming van de arbeidsmarkt een keer plaats zal vinden, zodat er geen (of minder) concurrentie op arbeidsvoorwaarden is tussen de verschillende contractvormen. Want daar is iedereen (behalve de juristen dan ;-)) nu ook wel klaar mee.

Geen discriminatie door Tadaah B.V bij het exploiteren van een digitaal platform voor kindercentra en pedagogische freelancers (‘flexpool kinderopvang’) | College voor de Rechten van de Mens

Bij het matchen van vraag en aanbod in de arbeidsmarkt is bewuste en onbewuste discriminatie niet ongewoon. Er worden veel bestaande (wederom: bewuste en onbewuste) vooroordelen versterkt. Platformen zijn hierin geen uitzondering. Tegelijkertijd kunnen platformen ook een interessante proeftuin zijn om experimenten te draaien om te kijken hoe processen zo kunnen worden ingericht dat discriminatie minder voorkomt. In 2021 mede-organiseerde ik nog een de workshop 'discriminatie in de platformeconomie', waar we aan de hand van onderzoek van Judith Kas en Rense Corten over dit probleem en de kansen hebben gesproken. Ik ben er van overtuigd dat wanneer we goed kijken naar hoe matchmaking processen zijn vormgegeven en selectief zijn in welke data wanneer wordt getoond er veel kan worden verbeterd. Ik merk nu dat platformen in veel gevallen elkaar blind kopiëren in welke informatie over een werkende wordt getoond. In dat kader is de manier waarop SkillsCV te werk gaat erg interssant: "Daarbij geven wij je de mogelijkheid om anoniem te solliciteren, zo zorgen wij met elkaar voor een inclusiever, transparanter en eerlijker selectieproces.".

De aanleiding om dit onderwerp aan te snijden was dit bericht van het 'College voor de Rechten van de Mens'. Tadaah, een platform voor freelancers in de kinderopvang, had het college gevraagd "om een oordeel over eigen handelen, om er zeker van te zijn dat zij in lijn handelt met de gelijkebehandelingsnorm. De aanleiding hiervoor was een weigering van een kindercentrum om een mannelijke freelancer als invalkracht te laten werken op een babygroep, omdat het kindercentrum alleen vrouwen op de babygroep inzet. Deze opdracht en weigering is via het platform van Tadaah gegaan."

Het oordeel brengt een aantal interessante zaken aan het licht:

1. over de vraag: wie discrimineert wanneer er bijvoorbeeld specifiek om een vrouw wordt gevraagd. Wanneer dit in een open veld is, dan is het de opdrachtgever die discrimineert. En is het platform alleen aansprakelijk wanneer het op de hoogte hiervan is en niet ingrijpt. Hierbij zou je natuurlijk je af kunnen vragen of 'op de hoogte' iets is dat nader moet worden gedefinieerd. Immers: een platform kan natuurlijk ook automatisch controleren op kenmerken in open tekstvelden;
2. op het moment dat een freelancer reageert, worden persoonskenmerken bekend gemaakt aan de opdrachtgever. Het college oordeelt dat het platform hier in principe niets aan kan doen, maar wel opdrachtgevers die discrimineren kan waarschuwen of van het platform verwijderen. Waar niet over wordt gesproken is om het bekend maken van de kenmerken tot een later moment in de selectie uit te stellen. Je zou je af kunnen vragen of deze kenmerken voor het maken van de keuze namelijk al van belang zijn of niet;
3. op het platform kunnen kindercentra freelancers actief blokkeren. Dit is de eerste keer dat ik hoor dat dit mogelijk is bij een platform en ik zie hier ook niet echt het nut van in. Op het moment dat een werkende niet bevalt, dan is het wel zo menselijk om hier over in gesprek te gaan. Dan zal het voor de werkende ook wel duidelijk zijn dat deze niet meer welkom is (of wel) en dan is een 'blokkeer' optie niet nodig;

Ik denk dat het heel interessant is om op een grotere schaal onderzoek te doen naar hoe processen in digitale matchmaking kunnen bijdragen aan het verminderen van discriminatie op de arbeidsmarkt. Soms zit een oplossing (of bijdrage) al in een klein hoekje. Zo sprak ik iemand van het platform voor thuisschoonmaak Iemand.nl (platform bestaat niet meer) en hier werd verteld dat zij discriminate hadden verminderd door het selectieproces om te draaien. Waar eerst de particuliere opdrachtgever een lijst met schoonmakers te zien kreeg, werd na de aanpassing de vraag van de opdrachtgever ingeschoten en kreeg de schoonmakers die als eerst reageerde de klus. Het begint allemaal met het bewust zijn dat het gebeurt, het doen van experimenten en simpelweg heel kritisch zijn welke informatie nu echt nodig is voor het creëren van voldoende vertrouwen voor het maken van de verbinding.

VonWood haalt de middle men uit de houthandel: ‘Dit schreeuwde om een marktplaats' | MTSprout

Na twee wat meer conceptuele en bredere stukken in deze nieuwsbrief tijd voor een praktisch stuk. Afgelopen week kwam dit artikel voorbij over een marktplaats die houtzagerijen in Europa en bouwbedrijven en andere kopers van hout met elkaar verbindt.

"Wie een partij houten planken of balken nodig heeft, kan op VonWood een aanvraag indienen. Om het overzichtelijk te houden, kan de klant kiezen uit een catalogus met de populairste standaard houtproducten. Vervolgens zijn het houtzagerijen in Scandinavië, Duitsland, de Baltische staten en Polen die een seintje krijgen en door een prijs af te geven kunnen bieden op de order. Als de transactie tot stand komt, regelt VonWood de betaling en het transport van de order."

In het stuk zegt oprichter David de Jong het volgende: ‘Een vrachtwagen hout heeft al gauw een waarde van 15, 20.000 euro. En afgezien van die keten met vele stappen is de markt aan de kant van de aanbieders, de zagerijen, ook enorm versnipperd. Er zijn tienduizenden zagerijen in Europa. Maar wat voor ons echt de doorslag gaf: het is een conservatieve markt waarin vooral gebeld en gemaild wordt, maar nog heel weinig online gaat. Dat schreeuwt om een marktplaats.’

Slim. Een gefragmenteerde markt is een eerste en absolute voorwaarde om een platform als oplossing te kiezen. Zonder gefragmenteerde markt (met daarmee veel informatie asymmetrie) kun je beter een website beginnen. Een stuk eenvoudiger. In het geval van VonWood is de markt op meerdere vlakken gefragmenteerd: aanbieders, zagerijen en klant. Een tweede kenmerk van een markt waar een platform een bijdrage kan leveren is wanneer er veel ingewikkelde processen zijn. In it geval: bellen en mailen. Iedereen heeft een eigen systeem en logica. En hoewel het mooi is wanneer dit het geval is, ligt er natuurlijk een enorme uitdaging om deze conservatieve markt te bedienen met jouw technische oplossing. En niets is zo moeilijk als het veranderen van menselijk gedrag en gewoonten. Maar al met al een mooie casus.

En om af te sluiten een sidenote: in het stuk wordt geschreven dat "VonWood de bekende ‘middle men’ uitschakelen in de houtindustrie". Dat 'cut out the middle men' klinkt natuurlijk altijd leuk en sympathiek, maar een platform is natuurlijk ook een 'middle men'. Met veel mogelijkheden, maar alsnog een partij die ertussen zit en een graantje mee moet pikken om het eigen bestaan te kunnen financieren. Niets mis mee, maar wel goed om je bewust van te zijn.  

Online Travel Platforms Responsible for 41% of All Bookings for Overnight Stays in Europe

Wat is de impact van de platformeconomie? Een vraag die ik regelmatig krijg. In veel gevallen is het antwoord lastig te geven, omdat de markt waarin een desbetreffend platform opereert niet eenvoudig is in te kaderen. Een uitzondering hierop is de markt van hotelovernachtingen. In dit artikel is terug te lezen dat het aandeel van online reisplatformen in het boeken van overnachtingen in Europa nu op 41% zit. Dat is meer dan vorig jaar: "As the European Office for Statistics, Eurostat has revealed, the number of nights booked via platforms like Airbnb, Tripadvisor, Expedia Group and Booking.com has gone up by 34 per cent in 2021 compared to the preceding year."

In het artikel zijn ook wat interessante cijfers per land te zien.

KlusCV 1 jaar!

Precies een jaar geleden ging KlusCV live. KlusCV is een project dat ik heb opgezet, nadat ik een jaar lang het vraagstuk over 'portabiliteit van reputatie- en transactiedata voor platformwerkers' heb onderzocht. Bij de livegang deden gelijk 4 platformen mee: Charly Cares, Helpling, Roamler en YoungOnes. Zij integreerden het KlusCV afsprakenstelsel (en de API) in hun platform en gaven daarmee de werkenden via via hun platform klussen uitvoeren toegang tot hun digitale cv in PDF.

Nu was het al een hele stap dat het was gelukt om dataportabiliteit in de praktijk te brengen. Dit omdat dit onderwerp meestal in een conceptueel vacuüm blijft hangen. Dat is met KlusCV anders. En dan is het helemaal prettig wanneer er ook gebruik van wordt gemaakt! Deze week maakte ik bekend dat in het eerste jaar 11.000 cv's zijn gedownload! Dat is een aantal dat ik bij het begin nooit had durven noemen.

Voor 2023 staat er nog genoeg rondom KlusCV op het programma:

• aansluiten nieuwe platformen;
• uitbreiden van de standaard;
• onderzoek naar de impact van het meenemen van data op de positie van de werkende;
• onderzoek naar de waarde van deze data buiten de platformmarkt.

Bij het lezen van het rijtje platformen zie je ook de naam van Helpling staan. Dit platform zal, afhankelijk van hoe het faillissement afloopt, verdwijnen. Ontzettend zonde (en zinloos), maar wat wel mooi om te zien is, dat is dat na het bekend maken van het slechte nieuws het aantal downloads van cv's van Helpling schoonmakers enorm is gestegen. Dit geeft aan dat zij graag hun data willen veiligstellen nu hun profielen hoogstwaarschijnlijk binnenkort offline worden gehaald. Wat mij weer een interessant inzicht biedt voor een stuk 'exit by design' waar ik momenteel aan werk.

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event? Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail (martijn@collaborative-economy.com) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie - Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’. Interesse in mijn foto’s? Check dan mijn foto pagina.