Platform als vitale infrastructuur: een goed idee? | What Do Platforms Do? Understanding the Gig Economy | Vakbond lanceert kluseconomie site

Goedemorgen! Afgelopen week heb ik de laatste hand gelegd aan de teksten voor mijn boek Platformrevolutie. Komende week gaan de uitgever, de redactie, de meelezers en ikzelf nog een laatste keer door alle teksten. Daarna kan het proces starten om het boek dan ook echt te gaan produceren. De verwachte datum van lancering is nu 10 juli. Vanaf binnenkort is het mogelijk om je voor in te schrijven om als een van de eerste het boek (gesigneerd en wel) te ontvangen wanneer het boek uitkomt. Het is een flinke pil geworden met ruim 300 bladzijden. Grofweg zijn er 4 delen:

1. Een algemeen platform deel: wat doen platformen en onder welke voorwaarden werkt het platform model?
2. Hoe kun je als bestaande organisatie profiteren van platformen?
3. Overheid en platformen: van grip op platformen tot hoe je een betere overheid kunt worden door gebruik te maken van platform-denken;
4. Trends en voorwaarden voor een inclusieve platformeconomie

Ik ben trots dat dit alles na 8 jaar onderzoeken (500 interviews en gesprekken in 16 landen) en 4 jaar schrijven bij elkaar is gekomen.

Voor deze nieuwsbrief editie ben ik ook begonnen met een 'gecontroleerde corona exit'. Dus ook weer meer algemene platformeconomie artikelen: de afgelopen week is er weer veel moois verschenen. Fijne week!

What Do Platforms Do? Understanding the Gig Economy | Annual Review of Sociology

Veel berichten over platformwerk gaan over maaltijdbezorging en taxi's, terwijl de kluseconomie natuurlijk vele en vele malen diverser is. In veel berichtgeving, ook in de wetenschap, wordt doorgaans redelijk selectief gewinkeld in de diverse smaken, zonder dat duidelijk wordt gemaakt waarom welke keuze wordt gemaakt. Ik vermoed dat er in veel gevallen helemaal geen bewuste keuze wordt gemaakt. Een kwalijke zaak wat mij betreft.

Juist omdat het nu langzaam maar zeker tijd begint te worden om antwoord op een aantal cruciale vragen te krijgen.  Daarom is ook juist dit nieuwe paper van Vallas en Schor interessant: "Key questions have come into view. Does it (gig economy) represent a continuation or acceleration of ongoing trends, such as precarization and outsourcing? Are platforms organizing a new type of algorithmically controlled labor process? Precisely how is the platform distinct from the conventional firm in its labor management? We are now in a position to answer these and related questions. That is the task we set ourselves in this review"

Mocht je geen zin of tijd hebben om het 15 pagina's tellende paper te lezen, dan heb ik hier onder de samenvatting en de conclusie gedeeld:

Abstract:

"The rapid growth of the platform economy has provoked scholarly discussion of its consequences for the nature of work and employment. We identify four major themes in the literature on platform work and the underlying metaphors associated with each. Platforms are seen as entrepreneurial incubators, digital cages, accelerants of precarity, and chameleons adapting to their environments. Each of these devices has limitations, which leads us to introduce an alternative image of platforms: as permissive potentates that externalize responsibility and control over economic transactions while still exercising concentrated power. As a consequence, platforms represent a distinct type of governance mechanism, different from markets, hierarchies, or networks, and therefore pose a unique set of problems for regulators, workers, and their competitors in the conventional economy. Reflecting the instability of the platform structure, struggles over regulatory regimes are dynamic and difficult to predict, but they are sure to gain in prominence as the platform economy grows."

De conclusie:

"Originally considered a curious novelty, labor platforms have now established themselves as important players in domestic and, increasingly, global labor markets. Scholars have produced several insightful theorizations of them. We identified four controlling images in the literature; however, each has weaknesses. We have added a fifth, which contends that from the point of view of labor and the future of work, platforms should be thought of as a new economic form, distinct from markets, firms, and networks. However, as we noted, the stability of the current configuration remains in doubt, and numerous analysts have attempted to predict the future of platforms (Frenken 2017; Kenney & Zysman 2015, 2016; Pasquale 2016; Scholz 2016b; Schor 2020; Srnicek 2016). They tend to share a common narrative. One path forward will bring platform capitalism with superplatforms (Frenken 2017)—consolidated, dominant entities with formidable data-gathering capability and global reach. Most of these accounts feature this future as one of superexploitation, surveillance, and even more powerful corporate rule (Frenken 2017; Kenney & Zysman 2016, 2019; Pasquale 2016; Srnicek 2016). In a second pathway, states will be successful in establishing meaningful regulation of platforms, and worker, citizen, and platform interests are balanced (Rahman 2016, Rahman & Thelen 2019). This vision is more like the current situation in some European countries, where platforms have been forced to conform to existing laws. A third possibility is that labor and social media platforms will grow more intertwined, fostering contention that heightens platform instability, perhaps generating pressures for the empowerment of users more generally. A fourth, more visionary possibility, is that platforms come to be governed and even owned by their users, as cooperatives and commons expand to compete with capitalist firms (Benkler 2017, Schneider 2018, Scholz 2016a, Schor 2020). We will not speculate on the likelihood of these four options. Whatever path unfolds will provoke far-reaching change, raising a broad array of questions that will engage social scientists for years to come."

In het paper vind je ook onderstaand figuur dat de verschillende typen werk in de kluseconomie weergeeft. Een duidelijk overzicht, maar wat mij betreft ontbreekt er nog een derde dimensie: een as die de 'to consumer' van de 'to business' platformen onderscheidt. Dit omdat je dan pas echt het complete overzicht kunt laten zien. Zoals ik het figuur nu zie, zijn alleen platformen waar voorheen geen traditionele centrale bemiddelaar (lees: uitzendbureau) meegenomen. Door ook een 'to-business' as mee te nemen is daar dan wel plek voor.

Speciale website voor platformwerkers door vakbond ABVV live

Waar vakbonden bij de opkomst van platformwerk platformen vooral aanklaagden, zie ik al een tijdje een trend waarbij vakbonden onderzoeken hoe zij de vakbondswaarden kunnen inzetten bij platformen en hoe zij platformwerkers, net als andere leden, kunnen bijstaan met dienstverlening. De Belgische vakbond ABVV lanceerde daarvoor een aparte platformwerk website waar platformwerkers informatie kunnen vinden over hun rechten. Iets dynamischer is de speciale platform Facebookgroep van de vakbond.

Is solidariteit een kwestie van digitale bemiddeling?  – Sociale Vraagstukken

In mijn eerdere nieuwsbrieven heb ik het al gehad over vrijwilligersplatformen en hun rol in tijden van crisis. In het verlengde hiervan is het interessant om deze blog van Eva Mos, PHD onderzoeker aan de UvA. Eva doet onderzoek naar de rol van digitale platforms ten tijde van een veranderende verzorgingsstaat.

In dit stuk:

"Door de coronacrisis laten mensen digitale platforms zoals Airbnb en Uber vrijwel links liggen. Buurt- en vrijwilligersplatforms daarentegen worden overstelpt door mensen die hun hulp aanbieden. Is solidariteit een simpele kwestie van digitale bemiddeling geworden?"

Eva stelt een aantal interessante en relevante vragen in haar blog. Belangrijk, omdat we soms misschien iets te praktisch gaan denken dat platformen als bemiddelaar tussen vraag en aanbod van vrijwilligerswerk bestaande instituties en processen zomaar kunnen vervangen. Wat mij vooral aan het denken zette was het laatste fragment in haar blog, ik ben zo vrij geweest om deze hieronder integraal te delen:

"Fundamenteler ten slotte is de vraag wat er met solidariteit gebeurt, als het voortaan begrepen wordt als een kwestie van bemiddeling? Wat is het effect wanneer solidariteit verwordt tot een technische mogelijkheid om vraag en aanbod in evenwicht te brengen, zonder oog te hebben voor - zoals een platformontwikkelaar het verwoordde - ‘de vraag achter de vraag?’

laagdrempeligheid, hoogdrempelig

Het is goed om ons ervan te laten doordringen dat digitale platforms eerst en vooral bemiddelaars zijn en géén sociaal werkers of opbouwwerkers, en dat dit consequenties heeft voor het type diensten, de bereikte doelgroepen, en mogelijk de kwaliteit en bestendigheid van solidariteit die platforms weten te organiseren."

Waardevolle food4thought...

Airbnb and Covid-19: Capturing the Value of the Crisis | Platform Labor

In deze blog een uiteenzetting van de reactie van Airbnb op de corona crisis. In het eerste stuk worden geen nieuwe feiten vermeld, maar het is prettig om alles nog een keer in één stuk terug te kunnen lezen.

Echt interessant wordt het stuk vanaf de kop 'Capturing the value of the crisis'. Hierin gaat auteur Jelke Bosma in op hoe Airbnb deze crisis gebruikt om ook echt beter te worden van deze crisis. Een aantal fragmenten:

"In what ways might Airbnb actually benefit from the crisis and capture its latent value? One way forward is by building partnerships and reinforcing its position as 'essential' infrastructure. Another is by expanding its market beyond the short-term rentals Airbnb has become known for."

emphasized

"Strategic partnerships are an asset for Airbnb, as they provide an opportunity to advance its position in negotiations with local governments. <...> Airbnb leverages its host community to experiment with public infrastructuralization, tentatively and selectively taking over functions that have traditionally been organized by state agencies. By developing itself as an emergency support provider, Airbnb aims to take on an increasingly infrastructural, ubiquitous role, showing it can provide crucial resource to cities in crisis. The value Airbnb tries to capture here is not so much economic value, at least not initially, but rather a kind of public value that forms an investment in a future where Airbnb ideally would become an indispensable resource for governments and cities."

Dit laatste constateerde ik al eerder, zo schreef ik eerder over Amazon: "Amazon gebruikt de crisis als kans om tot in de haarvaten van de publieke infrastructuur door te dringen en dit te legitimeren door zich als onmisbaar en innovatief te positioneren". Afgelopen week was er nog een voorbeeld die in dit rijtje past: “Regulator Gives Green Light To Amazon's Deliveroo Stake - The funding issue became more acute when the UK’s lockdown made delivery apps an essential source of food supplies, as well as a financial lifeline to shuttered restaurants.” Een mededingingszaak versnellen met als excuus dat je als bedrijf een belangrijke schakel bent in de infrastructuur van een samenleving. Slim gedaan van Deliveroo, maar zeker iets om kritisch in de gaten te houden....

Zowel Eva Mos als Jelke Bosma maken deel uit van de onderzoeksgroep van Niels van Doorn. Naast deze groep zijn er nog een aantal toffe onderzoeksgroepen waar slimme en kritische mensen een aantal zeer relevante vraagstukken oppakt. Bijzonder aan deze groep is dat zij naast relevante papers ook voor een breed publiek leesbare blogs produceren. Dat zouden meer wetenschappers moeten doen. Daarnaast zou ik ook veel meer verbinding willen zien tussen onderzoekers en onderzoeken in de platformeconomie. Hier zou ik graag een (formele) rol in willen spelen. Er is naar mijn mening veel te weinig horizontale verbinding & borging. Mocht je ideeën hebben, laat het weten.

Webinar Laurens Waling (Part-up) voor adviesbureau Haagse Beek

Part-Up is een platform dat medewerkers matcht aan werkzaamheden binnen organisaties. Waar iedereen wel snapt dat we hier meer naartoe gaan, heeft het lang geduurd voordat het platform echt van de grond kwam. Interne processen zijn nu eenmaal traag. Deze crisis heeft hier verandering in gebracht en nu matcht het platform bij diverse zorgverleners .Terwijl zorgpersoneel rondom de intensive care wordt ingezet, matcht het platform de overige medewerkers met al het werk dat blijft liggen, zodat de zorg door kan blijven draaien. Oftewel: optimaal gebruik maken van de beschikbare capaciteit binnen de eigen organisatie.

In deze video kijk je mee bij een webinar dat oprichter Laurens Walling onlangs gaf. Hij legt uit hoe zij dit platform bij zorginstellingen hebben neergezet en hoe het platform werkt. Leerzaam en interessant om eens terug te kijken wanneer je met je boterham thuis achter de laptop aan het lunchen bent ;-)

Dan dit...

1 op de 5 zelfstandigen schatte buffer in 2019 op hooguit 3 maanden

Afgelopen week was ik nogal eens onderdeel van discussies rondom de noodmaatregelen. Er is nogal wat kritiek dat ZZP'ers aanspraak kunnen maken op een regeling, terwijl zij niet bijdragen aan de collectieve WW potjes. Wat in deze discussie veelal ontbreekt is dat het geld voor de regelingen niet wordt gehaald uit de pot met opgebouwde (WW) premies, maar uit de algemene middelen. Oftewel: niemand heeft hiervoor gespaard en de rekening is voor de gehele samenleving.

Daarnaast wordt er vaak gezegd dat bijna alle ZZP'ers zich nog geen maand zelf kunnen bedruipen. Voor wat context is de TNO monitor arbeid interessant. Hieruit blijkt dat de groep met de hoogste ZZP inkomens een goede spaarpot heeft: ruim 50% verwacht het meer dan een jaar zonder inkomsten uit te kunnen zingen. Zorgen zijn voor de groep met de laagste inkomens: hiervan verwacht ruim 40% het minder dan 3 maanden vol te houden.

We kunnen pas iets nuttigs zeggen over ZZP vs werknemers wanneer we (straks) de cijfers hebben welk deel van de ZZP'ers steun heeft aangevraagd en welk deel van de werknemers 'overeind' worden gehouden met NOW regeling.

Wat betreft het kostenplaatje gaan de werknemers sowieso winnen: waar een ZZP'er 1.000 tot 1.500euro per maand tegemoet wordt gekomen subsidieert de NOW regeling 90% van het salaris van de werknemer tot 9.538euro + vakantiegeld en pensioen. Tegen 1 gecompenseerde werknemer staan dus al snel 2-6 ZZP'ers.

Het probleem van deze discussie is: we weten heel veel niet. De conclusie: "zelfstandige ondernemers hebben kennelijk nul buffers" is naar mijn mening voorbarig.

Het TNO rapport laat zien dat een aanzienlijk deel van de ZZP'ers een buffer heeft. 20% geeft aan dat de buffer beperkt is tot maximaal 3 maanden. 20% van de zelfstandigen heeft TOZO aangevraagd (bron: ZIPconomy).

Om echt zinnige (lees: onderbouwde) uitspraken te kunnen doen zullen we moeten onderzoeken in hoeverre de groep die TOZO heeft aangevraagd overeenkomt met de 'kwetsbare' groep uit het TNO rapport. Daarnaast is het interessant om te weten waarom zij dit hebben aangevraagd. Hebben zij echt nul buffers en zitten zij in acute geldnood bij een maand tegenslag, of voorzien zij voor een langere periode geen inkomsten (bijv. evenementen en cultuur sector) en gebruiken zij TOZO om een spaarpotje voor over een paar maanden aan te leggen?

Mijn punt: we weten nog veel te weinig om harde conclusies te trekken, nu conclusies trekken is niet verstandig. Meningen zijn prima (die heb ik ook genoeg), maar laten we die niet als feiten presenteren.

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie (tegenwoordig ook via een online presenatie)?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail (martijn@collaborative-economy.com) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 400 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie.

Er is ook een Engelstalige nieuwsbrief, welke iedere twee weken wordt verstuurd.