Goedemorgen! Het is even geleden dat ik een nieuwsbrief verstuurde, ik ben nog steeds op zoek naar een nieuw ritme. Toch lagen er weer genoeg mooie stukken klaar om te delen in deze editie. Verder is hier weer genoeg gebeurd: zo was ik een paar dagen in en nabij Venetië om met het WageIndicator team plannen te maken voor de grootste database over gigwork in de wereld (aan ambitie geen gebrek), werkte ik mee aan verschillende onderzoeken, maakte ik meters met stukken over datadelen en regelgeving, werd een abstract die ik schreef over het Living Tariff goedgekeurd voor een conference in Bosnië en is een deal voor een samenwerking in Afrika rondom GigCV bijna (!!) rond. Daarnaast ben ik ook bezig met de plannen voor 2025, ook omdat ik heb besloten mijn positie in de kenniskring van het lectoraat Platformeconomie aan de Haagse Hogeschool per 31/01/2025 niet te verlengen. En dat geeft weer kansen voor nieuwe mooie dingen...

Maar nu eerst... vakantie. Over een maand verschijnt de volgende editie. Ik wens je een fijne zomer!

CBS Monitor online platformen 2023

In debatten rondom de platformeconomie is het ontbreken van een overzicht van de sector altijd een uitdaging. Er is nu eenmaal geen vakje bij de KvK-inschrijving waarmee een bedrijf zich als platformbedrijf identificeert en daarnaast is het landschap zo divers, dat er niet over 'het platformbedrijf' kan worden gesproken.

Toch is het om meerdere redenen interessant om inzicht te hebben in de ontwikkeling van platformbedrijven in Nederland. Daarom is het CBS in 2020 begonnen met het in kaart brengen van platformbedrijven in Nederland en informatie over demografie, omzetontwikkeling, werkgelegenheid, internationalisering, verkoop via online platformen en meer. Ik ga in eerdere edities duiding aan de rapporten van 2020, 2021 en 2022. Afgelopen week kwam de editie van 2023 online.

Het is zeker de moeite waard om het online rapport door te lezen en hier uit te halen waar jouw interesse ligt. Een paar punten die mij opvielen:

• Van alle online platformen hoort 52 procent bij een klein bedrijf met één of minder werkzame personen. Nog eens 12 procent is onderdeel van een bedrijf met twee werkzame personen. Een minderheid van de online platformen hoort bij een groter bedrijf. Zo is slechts 5 procent onderdeel van een bedrijf met 100 of meer werkzame personen.
• De helft van de platformen (49 procent) gebruikt kwaliteitsbeoordelingen. Bij 22 procent van de platformen is alleen een beoordeling van de gebruikers mogelijk, en bij 13 procent alleen een beoordeling van de producten of het functioneren van het platform. Bij nog eens 14 procent van de platformen zijn beide vormen van beoordeling mogelijk. 
• In de periode 2015-2019 steeg de omzet van bedrijven met een online platform sterk. In 2019 was de omzet meer dan twee keer zo hoog als in 2015. In 2020, het eerste coronajaar, vond er een omslag plaats. In dat jaar viel de omzet terug naar een niveau van voor 2018 (zie hier). Vanaf 2021 steeg de omzet weer sterk, met respectievelijk 26, 20 en 14 procent in 2021, 2022 en 2023, ten opzichte van het vorige jaar. De totale toename van de omzet voor 2020-2023 kwam daarmee op 73 procent.
• Uiteindelijk zijn er ongeveer 4 857 bedrijven benaderd om de enquête in te vullen. Zo’n 2 900 bedrijven vulden de enquête in. >> het CBS heeft dus 4.857 platformbedrijven in Nederland geïdentificeerd.

Impact van platformwerk in India: 'Innovatie kan niet zonder regelgeving'

Journalist Varsha Bansal doet uitgebreid onderzoek naar de invloed impact van de platformeconomie in India. Haar conclusie: platformbedrijven en consumenten profiteren, maar de arbeidsomstandigheden zijn erbarmelijk.

Wat is de impact van platformen in een land als India? Tijdens mijn bezoek aan dit bijzonder mooie land ging ik in gesprek met Varsha Bansal. Zij is een onafhankelijke journalist die veel schrijft over platformwerk en de invloed van technologie op werk. In de nieuwste aflevering van The Gig Work Podcast bespreek ik met haar de groei en impact van platformwerk in India, met een bijzondere focus op bezorging, taxi en huishoudelijk werk. Een uitgebreide blog over dit interview vind je hier.

Temper geen uitzendbureau (maar wat dan wel?)

Twee weken geleden was na een lange rechtszaak (rechtszaken duren altijd lang, ik weet het...) de uitspraak in de zaak tussen FNV/CNV en Temper. Een zaak waarin de vakbonden samen het platformbedrijf aanklaagden, omdat de werkenden volgens de bonden geen freelancers, maar uitzendkrachten zijn.

De uitspraak van de rechter was duidelijk: Temper is géén uitzendbureau. Uit het stuk van NOS: "Volgens de rechtbank is er geen sprake van 'formeel werkgeversgezag' vanuit Temper en betaalt het platform de vaak jonge mensen niet zelf, maar de opdrachtgevers. Ook is er geen verplichting om het werk zelf uit te voeren, je kan een klus aannemen via het platform en die door iemand anders laten uitvoeren zonder toestemming van Temper."

De bonden reageerden verbolgen: de uitspraak is volgens hen niet in lijn met de jurisprudentie in andere platform uitspraken. Ik snap deze uitspraak richting de buitenwereld (winnen is natuurlijk leuker), maar je kunt een platform voor dagklussen, thuisschoonmaak en on demand maaltijdbezorging echt niet met elkaar vergelijken. Daarnaast zie je ook dat de jurisprudentie een stuk minder consistent is dan de bonden willen doen lijken: in de Helpling zaak hebben 3 verschillende rechters 3 verschillende uitspraken gedaan. En dit over één zaak. Temper reageerde vanzelfsprekend verheugd en ziet de uitspraak als erkenning van het bedrijfsmodel.

Hoewel de uitspraak voor nu duidelijkheid geeft op de vraag of de werkenden uitzendkrachten via Temper zijn, zijn er ook genoeg vragen die nog niet zijn beantwoord. Hiermee is de kous voorlopig nog niet af: we weten allemaal dat de enige winnaars in de platformeconomie de juristen zijn ;-). Dus ja: er komt een hoger beroep en eind van dit jaar weten we meer.

AI en cao's

Omdat we weten dat de impact van AI op werk steeds groter zal worden, is dit een onderwerp dat ook op de agenda van vakbonden zou moeten staan. Naast wetgeving is het interessant om te verkennen welke zaken rondom AI in een cao kunnen worden afgesproken. Ik werd hierdoor getriggerd door de Zweedse vakbond Unionen. Zij waren destijds aan het verkennen of zij cao-afspraken konden borgen in de algoritmes van platformen.

De WageIndicator Foundation (bekend in Nederland van Loonwijzer.nl) was een van de partners in het onderzoek "Collective bargaining practices on AI and Algorithmic Management in European Services Sectors". Het geeft een aantal interessante inzichten, zo komen afspraken over AI nog mondjesmaat voor in cao's en als dit al het geval is, dan blijft het vrij generiek. Maar de interesse en discussie is wel al volop aanwezig.

Je leest de PDF van het rapport via deze link en ik heb voor het gemak de summary hier onder geplakt:

Overwegingen om te verkopen via een e-commerce platform

Moet je als producten/merk e-commerce platformen gebruiken om jouw spullen aan de man/vrouw te brengen? De CEO van HemdvoorHem.nl heeft besloten dit niet meer te doen is te lezen in deze post op Linkedin:

"We hebben besloten om met #HemdVoorHem.nl, net als andere grote spelers zoals hashtag#Nike en C&A, ons assortiment niet langer aan te bieden op Amazon. Het is voor ons onmogelijk gebleken om via dit platform geld te verdienen. We kiezen er bewust voor om niet vast te houden aan deze obstakels, maar om onze energie en focus te verleggen naar andere werkzaamheden waar we betere resultaten kunnen behalen en onze klanten nog beter van dienst kunnen zijn."

De beslissing zelf is niet zo spannend en relevant, maar de 90 comments van vakgenoten wel. Het geeft een mooi beeld van de afwegingen die anderen maken om al dan niet e-commerce platformen als verkoop kanaal te gebruiken.

Venetië...

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event? Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail (martijn@collaborative-economy.com) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie - Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’. Interesse in mijn foto’s? Check dan mijn foto pagina.