Ligt er een bom onder verdienmodel Airbnb na uitspraak rechter? Nee. | Booking: onverantwoorde graaiers of….. | Hoe de mythe van het innoverend vermogen van Silicon Valley wordt ontkracht

Goedemorgen! Het zal je niet zijn ontgaan dat de eensgezindheid waarmee we deze crisis in zijn gegaan op zijn zachtst gezegd wat scheurtjes begint op te lopen. Zo ziet het er naar uit dat het de een beter lukt dan de ander om zijn of haar schaapjes op het droge te krijgen (en in veel gevallen: te houden) en krijg ik soms het gevoel dat veel mensen deze crisis gebruiken om te pleitten voor hun ideaalbeeld na de crisis (een ideaalbeeld dat zij ook al voor de crisis hadden), maar er nog een lange weg te gaan is. Optimisme maakt plaats voor realisme zal ik maar praktisch zeggen. Aan de andere kant vergroot deze crisis bestaande pijnpunten en ongelijkheden in de samenleving. Daar kunnen we vanaf nu dan ook niet meer blind omheen. Dat zal nog interessante discussies opleveren. Ik had oorspronkelijk de ambitie om in deze editie het woord corona niet te noemen, maar je zult als je verder leest ontdekken dat dat niet is gelukt ;-) Hopelijk zit er de nodige food4thought voor je bij. Fijne week en fijne Koningsdag!

Covid-19 has blown apart the myth of Silicon Valley innovation | MIT Technology Review

Waar veel tech optimisten jarenlang predikten dat alle problemen op de wereld met technologie konden worden opgelost, laat deze crisis ons duidelijk zien dat dat verhaal (eindelijk!) naar het land der fabelen kan worden verwezen. Niet dat de tech optimisten dit zelf al zien, maar de rest van de wereld intussen gelukkig (heel langzaam maar zeker) wel.

Zo is in het stuk 'Contact apps won't end lockdown. But they might kill off democracy' in the Guardian te lezen: "A tech solution to the crisis of the type being pursed by the UK government will be both ineffective and a civil rights nightmare" en "If this signals an outbreak in Whitehall of tech “solutionism” – the belief that for every problem there is a technological answer – then we should be concerned. Tech solutions often do as much harm as good, for example, by increasing social exclusion, lacking accountability and failing to make real inroads into the problem they are supposedly addressing." Duidelijke taal.

Het stuk van MIT gaat nog een stapje verder:

"Silicon Valley and big tech in general have been lame in responding to the crisis. Sure, they have given us Zoom to keep the fortunate among us working and Netflix to keep us sane; Amazon is a savior these days for those avoiding stores; iPads are in hot demand and Instacart is helping to keep many self-isolating people fed. But the pandemic has also revealed the limitations and impotence of the world’s richest companies (and, we have been told, the most innovative place on earth) in the face of the public health crisis."

Lees het hele stuk op MIT Technology Review voor de nodige food4thought en realiteitszin.

Noodlijdend Booking.com wil staatssteun | De Volkskrant

De afgelopen week was er nogal wat discussie op Twitter. Niet dat dat nieuws is: zeker ook tijdens de corona crisis is er heel veel discussie op Twitter. Zoveel accounts, zoveel meningen zal ik maar zeggen.

De meeste discussie ging over de staatssteun die Booking heeft aangevraagd. De Volkskrant meldde op 15 April dat ‘noodlijdend’ Booking.com staatssteun wil aanvragen. De business is door corona met 85% ingestort en het bedrijf wil voor de 5.500 medewerkers in Nederland gebruik maken van de regeling van de overheid. En dat was voor veel mensen, niet geheel onbegrijpelijk, moeilijk te verteren. Dit omdat het bedrijf vorig jaar nog 5 miljard winst maakte (op een omzet van ruim 8) en in datzelfde jaar voor 8 miljard eigen aandelen inkocht om de prijs van de aandelen kunstmatig hoog te houden. Daarnaast maakt de organisatie gebruik van de veelbesproken (en bekritiseerde) innovatiebox. In dit stuk van Quote valt te lezen dat het daardoor in 2018 alleen al 385 miljoen euro belastingkorting heeft gekregen. Tussen 2010 en 2018 zou het gaan om een bedrag van 1,8 miljard euro. Ook meldt het stuk dat het platform in meerdere landen problemen heeft met de belastingdienst. En dat het ernaar uitziet dat het loonoffer van de CEO eerder symbolisch is: het salaris is een schijntje in vergelijking met de bonussen die de beste man kan opstrijken. Intussen heeft het bedrijf wel alvast een noodkrediet van 4 miljard geregeld, waardoor het bedrijf het nog wel een jaar zal kunnen uitzingen, zeker wanneer ze het voorbeeld van Airbnb volgen en de gigantische marketing uitgaven even op een laag pitje zetten.

Alle reden om te zeggen: het is asociaal van Booking om steun aan te vragen. Waar halen ze de brutaliteit vandaan. Dit onverantwoord gedrag moeten we niet belonen met een blanco cheque zonder voorwaarden. Laat ze lekker de boel zelf uitzoeken.

Maar. Je kunt er zeker iets van vinden over de manier waarop de organisatie achter Booking is ingericht, de manier waarop het aandeelhoudersbelang voorop staat en dat ze inderdaad prima hun eigen boontjes zouden moeten kunnen doppen. Niet de manier waarop ik mijn bedrijf zou willen runnen. Verre van. Alleen als je feitelijk kijkt naar wat het bedrijf doet, dan worden er geen juridische grenzen overschreden. Journalist en econoom Mathijs Bouman vatte dit nuchter en pakkend samen in zijn stuk ‘Foute bedrijven’: “geen enkel Nederlands bedrijf komt in aanmerking. Lekker goedkoop hoor, zo’n crisisregeling waarbij ieders geweten schoon blijft.”

Wat deze crisis naar mijn mening heel erg goed doet is het blootleggen en uitvergroten van bestaande pijnpunten in hoe wij onze samenleving hebben georganiseerd. Zo schreef het CPB eind 2018 een kritisch rapport over de innovatiebox. Het CPB noemde de box 'een subsidie voor winstgevende bedrijven met innovaties uit het verleden'. Een pittige uitspraak. Op wie moet je dan boos zijn? Op de overheid die een dergelijke regeling invoert en, ondanks kritiek, laat bestaan? Of de organisatie die hier gebruik van maakt?

Het pijnpunt dat deze crisis duidelijk blootlegt is dat we er op de een of andere manier niet in slagen om publieke waarden af te dwingen in de markt en er te makkelijk en veel wordt geluisterd naar de grote organisaties die prima in staat zijn om hun belangen te vertegenwoordigen en te verdedigen. Er is een grote onbalans in macht en het wil blijkbaar niet lukken om hier de juiste balans in te vinden en een meer gelijk speelveld te creëren. We moeten dan ook niet (alleen) naar de markt kijken om dit te corrigeren. Organisaties vertegenwoordigen (helaas) nog steeds voornamelijk het aandeelhoudersbelang. Voor het verdedigen van de publieke waarden ligt de sleutel bij de overheid en politiek. Uiteindelijk gaat het om de keuzes die worden gemaakt. Daar ligt wat mij betreft bij dit soort vraagstukken nu echt de bal. En niet alleen nu in een crisis.

Huurder Airbnb hoeft geen bemiddelingskosten te betalen | Geld | Telegraaf.nl

Dan nog een pre-corona nieuwsbericht. Deze stond al in mijn leeslijst, maar 'dankzij' corona komt hij nu pas in deze editie. In maart dit jaar (dat lijkt een eeuwigheid geleden) kwam het bericht naar buiten dat de rechter heeft besloten dat Airbnb geen bemiddelingskosten aan de huurder mag rekenen. Veel media kopte dat dit het einde van het businessmodel van Airbnb zou zijn. Is dat ook echt zo? Natuurlijk niet. Hoezo? Mocht deze uitspaak stand houden in een hoger beroep dat er vast zal komen, dan zal Airbnb het deel dat zij nu aan de huurder vraagt vrolijk doorzetten naar de verhuurder. Onder de streep zal iedereen hetzelfde betalen en verdienen.

Een soortgelijke casus hebben we al gezien bij platform voor thuisschoonmakers Helpling. In 2019 bepaalde de rechter dat het platform geen werkgever is, maar wel een bemiddelaar. En geen kosten bij de schoonmaker in rekening mocht brengen voor de dienstverlening. Het ooorspronkelijke verdienmodel was een commissie die betaald werd door alleen de huishoudelijke hulp. Dus alleen aan de aanbodzijde. Ook hier werd het einde van het businessmodel voorspeld.

Niet dus. Helpling heeft het verdienmodel aangepast. De commissie wordt sinds de uitspraak van de rechter door huishoudens betaald. Huishoudens betalen nu een gebruikersvergoeding aan Helpling. De hulp stelt sindsdien een uurtarief in exclusief commissie. Het percentage dat Helping per transactie afroomt is niet veranderd. Uiteindelijk verdient de schoonmaakster een zelfde bedrag als eerst en de klant betaalt ook nog steeds hetzelfde bedrag. Vestzak-broekzak. Zoals was te verwachten.

PharmaSwap winnaar KNMP Zorginnovatieprijs — KNMP.nl

Even geen corona, maar gewoon een mooi voorbeeld van hoe een platform waarde in een keten kan toevoegen. "Na overlijden van patiënten en doordat therapieën stoppen houden apotheken en leveranciers vele dure geneesmiddelen over, die na het verstrijken van de houdbaarheidsdatum worden vernietigd. Met PharmaSwap willen Oosterhof en Faber een besloten marktplaats creëren, waar apothekers vraag en aanbod bij elkaar kunnen brengen van niet-verstrekte geneesmiddelen. Zo kan bijvoorbeeld een Groningse apotheker die geneesmiddelen over heeft, dit melden via PharmaSwap. En zo in contact komen met een collega in Zeeland die deze geneesmiddelen voor een patiënt nodig heeft. PharmaSwap richt zich uitsluitend op overgebleven geneesmiddelen bij de leverancier of apotheek. De kwaliteit van deze geneesmiddelen is gegarandeerd, omdat de middelen steeds volgens de geldende wet- en regelgeving in de apotheek zijn bewaard. Geneesmiddelen die bij patiënten zijn geweest komen niet in aanmerking voor delen via PharmaSwap, omdat van deze geneesmiddelen geen bewijs is van een juiste opslag. "

Slim gedaan. En hoewel ik heb begrepen dat er nog de nodige juridische drempels liggen zou het mooi zijn als dit initiatief verder door zal groeien.

In de media

FlexNieuws - Onderzoek naar reputatiescores op platformen

Platformdeskundige Martijn Arets gaat onderzoek doen naar manieren waarop reputatiescores duurzaam kunnen worden verankerd op platformen in de kluseconomie.

“Onderzoek naar reputatiescores op platformen draagt bij aan inclusieve arbeidsmarkt” – ZiPconomy

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker voor een online bijeenkomst over de platformeconomie?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail (martijn@collaborative-economy.com) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 400 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie.

Er is ook een Engelstalige nieuwsbrief, welke iedere twee weken wordt verstuurd.