Hoe UberEats en TakeAway de komende jaren (nog meer) uit elkaar zullen groeien | Hoe ACM laat zien dat de verantwoordelijkheid van platformen als bemiddelaar alleen maar zal groeien | China beschermt gebruikers platformen

Goedemorgen! Misschien is het je niet opgevallen, maar deze wekelijkse nieuwsbrief tikt met 985 abonnees bijna de 1.000 abonnees aan. Wat ik vooral tof vind om te zien is hoe divers de groep is die deze nieuwsbrief iedere week weer leest. Een mooie verzameling publiek, privaat, ondernemers, beleidsmakers, belangenvertegenwoordigers en ga zo nog maar even door. Een mix professionals en professies waarvan je zou hopen dat die ook zo divers zou zijn in het publieke debat. (hint! ;-)).

Vorige week weer flinke stappen gezet met het blog + paper over de overeenkomsten en verschillen tussen freelance- en uitzendplatformen die ik samen met Jeroen Meijerink schrijf. Voor dit onderzoek hebben we diverse interviews gedaan. Echt interessante materie (al zeg ik het zelf). Begin van het nieuwe jaar kan ik de blog met jullie delen. Voor een nieuwe opdracht denk ik ook na over het concept van de provincie als platform. Dat is erg interessant om over na te denken, omdat een provincie enerzijds met de voeten in de klei staat en anderzijds ook nog net genoeg afstand heeft om het grotere plaatje te kunnen bekijken. Mocht je hier zelf ideeën over hebben: geef gerust een gil.

Voor deze editie weer een aantal interessante stukken verzameld. Hij is wat lang geworden, maar dat ben je hopelijk intussen wel van mij gewend. Fijne week!

p.s. heb je deze nieuwsbrief doorgestuurd gekregen? Aanmelden kan hier! Op zoek naar een spreker over platformen voor jouw (online) event of sessie? Reply dan op deze mail.

Uber officially completes Postmates acquisition – TechCrunch

Uber heeft vorige week bekendgemaakt de Amerikaanse concurrent Postmates over te nemen. 2,65 Miljard had Uber daar voor over. Geen cash, maar in aandelen. En zo blijven er in de Amerikaanse markt steeds minder spelers over, waarvan het de vraag is of dit goed of slecht nieuws is. Ik denk dat het enige juiste antwoord hierop is: 'het ligt er aan voor wie'. De consument zal blij zijn (lage prijs en gemak), degenen wiens waar moet worden vervoerd in eerste instantie ook blij (city logistics as a service) en de koeriers... dat is maar de vraag.

In veel discussies en publicaties in Nederland worden Uber(Eats), Deliveroo en Thuisbezorgd/TakeAway op één hoop gegooid. Zeer onterecht. Daarom gebruik ik het bericht van de overname van Postmates als haakje om te laten zien hoe verschillend deze bedrijven zijn en dat dit verschil in de (nabije) toekomst alleen maar groter en groter zal worden.

Om te beginnen: TakeAway. Dit platform met Nederlandse roots is een website en een app om eten te bestellen. Je zou het een verkoop platform kunnen noemen. De nadruk ligt dus bij... het verkopen van maaltijden. Bezorgen is een bijzaak: minder dan 5% van de maaltijden die via het platform worden verkocht worden door eigen TakeAway koeriers bezorgd. De reden dat zij bezorgen is puur marketing (= zichtbaarheid op straat) en het aansluiten van restaurants zonder eigen bezorging (en daarmee het assortiment uitbreiden). De overnames van TakeAway betreft allemaal vergelijkbare verkoop platformen.

Dan UberEats en Deliveroo. Dit zijn bezorg platformen, waar je in eerste instantie alleen eten kon/kunt bestellen. Nagenoeg alle via het platform verkochte maaltijden worden door de 'eigen' koeriers bezorgd. Het is ook mogelijk om besteld eten op te halen of voor restaurants eigen koeriers in te zetten, maar dit is meer extra, geen kern. Net als dat bezorgen bij TakeAsway geen kernactiviteit is.

Nu zul je misschien zeggen: boeiend, wat moet ik met die informatie? Nou. Het wordt pas echt interessant wanneer je kijkt welk effect deze verschillen zullen hebben op de ontwikkeling van deze platformen naar de toekomst. TakeAway zal altijd maaltijd blijven. Zij hebben nagenoeg geen eigen bezorgers, waardoor zij altijd afhankelijk zullen zijn van bezorgers van de aanbieders op hun platform. In theorie kunnen zij wel actief worden in andere sectoren, maar dat vraagt erg veel en de vraag is wat hun concurrentievoordeel dan is ten opzichte van andere verkoop platformen. Waarschijnlijk minimaal en daarmee niet de moeite waard om een uitstapje te nemen. De ontwikkeling van TakeAway zal dus voornamelijk zijn in het vergroten van de markt, nieuwe gebruikers aansluiten en de frequentie van gebruik verhogen. Daarnaast zal TakeAway proberen steeds meer aanvullende diensten aan de aanbieders aan te bieden. Immers: zij verenigen een gefragmenteerd aanbod en kunnen meer met die schaalvoordelen. Zo hebben zij een shop platform voor restauranthouders. Daar lees je: "Bespaar tijd en geld op je restaurantinkopen - Bestel nu duizenden producten voor de scherpste prijs. Gratis bezorgd bij jouw restaurant!". Een platform voor de aanbieders op het platform. Slim natuurlijk en ik verwacht dat zij meer van dit soort dienstverlening los zullen proberen te laten op hun aanbieders. Maar ook dan: het blijft binnen food sector.

Uber(Eats) en Deliveroo kiezen als bezorgplatformen een heel andere route. Beiden begonnen zij met maaltijden. Mij is eens verteld dat dit een goede start is: dit is zo complex (vers, warm, ligt snel door elkaar, etc.) dat wanneer je dat spelletje doorhebt, alles daarna een koud kunstje is. De corona crisis was voor beide platformen een versneller voor de doorontwikkeling naar een logistiek platform. "Focusing on the needs of its merchant population is doubly important, given the current global pandemic, which has seen Uber Eats emerge as even more of a key infrastructure component in the food service and grocery industries as people seek more delivery options in order to better comply with stay-at-home orders and other public safety recommendations." Deliveroo sloot samenwerkingen af met veel retailers in de UK zoals de Lidl. Uber ging nog harder en chef Uber sprak onlangs nog de volgende quote uit: "Any place you want to go or anything you want to get. We are getting into groceries, getting into pharmacies, getting into a host of adjacencies, anything you want to get to your house in the next hour.” Wat hij hier eigenlijk zegt is dat het zijn ambitie is om ondernemers in steden een platform te bieden voor 'on demand' logistiek van... alles. Uber wordt daarmee een vloot van (freelance) koeriers die kunnen worden ingezet voor de bezorging van alles wat je maar kunt bedenken, zolang het maar 'on demand' en dus snel moet gebeuren binnen een stad. Als je dat beseft, dan snap je de link met Uber Freight ook beter. Transport met vrachtwagens in combinatie met taxi's is wat onlogisch, maar vrachtwagens gecombineerd met last mile transport per fiets is wel heel logisch. Nu kennen we deze platformen vooral van het bezorgen van maaltijden, maar zij kunnen natuurlijk ook zo heel eenvoudig in andere sectoren intappen. Waar zij in sommige sectoren ook daadwerkelijk spullen via de eigen app gaan verkopen en in andere sectoren meer een bezorgservice kunnen worden voor andere (lokale) ondernemers. En daarmee een concurrent kunnen worden van Picnic, PostNL, fietskoerierbedrijven en ga zo nog maar even door.

Bottom line is de groeipotentie van een bezorgplatform dus vele malen groter dan die van een maaltijd verkoop platform. Is TakeAway dan daarmee niet meer interessant? Ik denk het zeker niet: de markt is groot en er is nog voldoende ruimte voor groei. En het grote voordeel van TakeAway is dat het een relatief veilige en daarmee stabiele business is. Juist omdat het het stukje logistiek níet organiseert. Iedereen weet dat er flink wat rommelt met de omstandigheden van koeriers in dienst van restaurants, maar dat is niet een zorg van TakeAway. Bezorgplatformen hebben daarentegen een veel interessanter groeipotentieel, maar het risico is simpelweg groter. Want of die bezorgers freelancers kunnen blijven in alle landen is nog zeker geen gelopen zaak. En als dat voor hun mis gaat, dan heeft dat grote gevolgen voor de toekomst van de business. Het is dus maar net de vraag hoeveel risico je wilt nemen. En dan is het misschien niet zo heel gek dat TakeAway Nederlandse en Uber Amerikaanse roots heeft.

Vuistregels Online platformen - Supplement bij de Leidraad bescherming online consument. Grenzen aan Online Beïnvloeding | ACM

Een van de grote vraagstukken mbt beleid en platformen zal gaan rondom de vraag over de verantwoordelijkheid van platformen als bemiddelaar tussen vraag en aanbod. Waar platformen nu nog redelijk weinig verantwoordelijkheid hebben en zich in sommige (steeds minder) gevallen positioneren als een prikbord, verwacht ik dat er de komende jaren vooral veel verantwoordelijkheden bij zullen komen. Een goede zaak, al moet wel goed worden gekeken hoe dit niet kan leiden tot een oneerlijk concurrentievoordeel voor bestaande (gevestigde) platformen die hebben kunnen groeien en leren zonder deze verplichtingen. Iets waar bij de 'platform to business' verordening wel goed rekening mee is gehouden.

De ACM publiceerde onlangs dit document met vuistregels. Op de eerste pagina wordt gelijk duidelijk gemaakt dat de tijd van vrijblijvendheid voorbij is: "Aanbieders van online platformdiensten spelen een cruciale rol bij het waarborgen van de rechten van consumenten en het naleven van toepasselijke verplichtingen voor professionele partijen. Dit supplement bevat een kader waaraan aanbieders van online platformdiensten moeten voldoen".

Ook wordt het snel duidelijk dat het woord platform vrij breed wordt gezien: "Online platformdiensten komen in veel verschillende vormen voor. Online platformdiensten die zich (onder meer) op consumenten richten zijn bijvoorbeeld marktplaatsen, appstores, deelplatformen, zoek- en vergelijkingsplatformen, platformen voor groepsaankopen, beoordelingsplatformen en social media platformen"

In de vuistregels wordt gesproken over zowel informatie- als transparantieverplichtingen. De informatieverplichtingen zijn interessant om eens door te nemen, maar niet heel schokkend. De controleverplichtingen daarentegen hebben wel een flinke impact:

• niet zo maar iedere professionele gebruiker toe te laten op het platform. Zo kunt u de voorwaarden van deze gebruikers controleren voordat u ze toelaat;
• alleen professionele gebruikers toe te laten die zich houden aan de consumentenregels;
• professionele gebruikers die zich niet houden aan het consumentenrecht hierop aan te spreken en sancties op te leggen als zij hun gedrag niet aanpassen.

Ook wordt er gesproken over "een aantal van de vuistregels als meer gespecificeerde informatieverplichtingen voor aanbieders van online marktplaatsen." die per 28 mei 2022 van kracht zullen gaan:

• de belangrijkste parameters die de rangschikking bepalen van de aanbiedingen die aan de consument worden gepresenteerd als gevolg van de zoekopdracht. En het relatieve belang van die parameters ten opzichte van andere parameters.
• wat voor soort gebruiker via uw dienst producten aanbiedt. Maak duidelijk of het al dan niet een handelaar is. Dit kunt u baseren op de verklaring van de gebruiker. Is het geen handelaar? Geef dan aan dat het EU-consumentenrecht niet van toepassing is op de overeenkomst tussen de consument en die gebruiker.
• de wijze waarop de verplichtingen op grond van het consumentenrecht tussen u en de professionele gebruiker zijn verdeeld. Zo moet voor de consument duidelijk worden bij welke partij hij terecht kan met problemen.

Nu er steeds meer verplichtingen aan zitten te komen, lijkt het mij verstandig wanneer bijvoorbeeld EZK een duidelijk overzicht zou maken van alle verplichtingen (inclusief toelichting op uitvoerbaarheid) die eraan zitten te komen. Dit omdat ik nu al af en toe door de bomen het bos niet meer zie en er de komende jaren nog flink wat bomen bij zullen worden geplant.

Daarnaast ben ik, net als bij de platform 2 business verordening, ook erg benieuwd naar de handhaving. Hoe wordt dit vormgegeven? Is dit alleen bedoeld als iets dat consumenten die een klacht hebben kunnen gebruiken om een platform te wijzen op de verantwoordelijkheid, of wordt er ook (pro)actief gecontroleerd en gehandhaafd? En zo ja: hoe wordt dit vormgegeven en wat zijn de consequenties. Ik ben ook erg benieuwd in hoeverre ACM 'het veld' bij dit soort vuistregels betrekt. Ik heb het gevoel dat dit echt te weinig gebeurt, waardoor je straks zit met mooie theoretische richtlijnen die in de praktijk niet werken of niet optimaal werken. En dat is een gemiste kans. Ook ben in benieuwd hoe het zit met de legitimiteit van dit soort maatregelen: in hoeverre kan ACM zelfstandig regels bedenken en hoe wenselijk is dat? Nog genoeg vragen die in mijn ogen cruciaal zijn in de ontwikkeling van de platformeconomie.

For China's Overburdened Delivery Workers, The Customer — And App — Is Always Right : NPR

Een algoritme en app als baas. Een onderwerp dat in veel rechtszaken voorbij komt: in hoeverre ben je vrij als werkende wanneer je wordt aangestuurd door een app? Via Ed Sander, hij weet ontzettend veel van platformen in China, kwam ik bij dit bericht terecht dat een behoorlijk extreme variant laat zien van hoe ver dit kan gaan.

"He had accidentally delivered a package to a neighbor of mine who took it and would not give it back. Now, trembling, he wanted to personally reimburse me for the lost item. I refused to take his money, but for two days, he called me nonstop to apologize. At the time, I did not understand why he was so repentant. Then I found out how closely monitored — and severely punished — delivery workers like him are."

Een indrukwekkend, maar ook afschrikwekkend verhaal. Een aantal passages:

• The delivery workers described grueling routines: 12-hour days, six days a week, under the automated and watchful eye of mobile apps that track how and when they deliver hundreds of packages a day.
• Good customer reviews earn delivery workers virtual points in the app, which serve as a buffer against deductions. In the case of a late package or a three-out-of-five-star review, the app will knock off points. Too few points, and a worker gets fined. If Wang fails to garner at least one five-star review a month, he gets slapped with an $8 pay deduction. If someone complains by email, Wang is fined about $300, nearly a week's wages. Lesser offenses can carry fines of about $30 to $80.
• "Misplace a package because the customer wrote the address wrong? That does not matter — it is always our mistake," says Zhang.
• Then there are the more arbitrary rules Zhang has to remember. For example, he is not paid for packages delivered outside the preferred time window. Customers who sign up for his employer's VIP courier service must be called when their package is delivered; Zhang's mobile app tracks whether he makes the calls and fines him $8 if he does not.

Can a New Regulation Fix China’s ‘Big Data Backstabbing’ Problem?

En niet alleen de aanbieders hebben wat te vrezen: ook de klanten zelf. En daar wil de regering in China iets aan doen:

"Earlier this month, just a day before the annual “Double Eleven” Nov. 11 shopping extravaganza, China’s State Administration for Market Supervision quietly dropped a bombshell on the country’s e-commerce industry. The draft “New Anti-Monopoly Guidelines for the Platform Economy,” not only confirms the applicability of basic anti-monopoly systems and analytical frameworks to e-commerce and digital platforms, it also takes aim at certain business practices that have raised regulator and consumer hackles — including the much-maligned phenomenon known as “big data backstabbing.”

“Big data backstabbing” — dashuju shashu — refers to the increasingly common practice of using big data to compile user profiles, then leveraging that information to market the same product at various prices to different users, usually in the form of charging higher prices to older users. This behavior is hardly new or unique to China: As early as 2000, Amazon was offering DVDs at a lower price to new users more than older ones; in 2012, office supply store Staples came under fire for offering consumers different prices based on their unique IP addresses."

Het is interessant om te lezen dat de Chinese overheid een actieve rol speelt om dit soort zaken te voorkomen. Voor mij als niet China kenner opmerkelijk, gezien de reputatie van het land.

Een fragment: "Much of this can be attributed to the inherent complexity of regulating tech. Previous attempts to address big data backstabbing include 2019’s “E-Commerce Law,” which placed limits on the use of big data to set differential prices “based on characteristics such as consumers’ interests, habits, and more.” Last October, the Ministry of Culture and Tourism issued new regulations to curb the practice in the online travel industry, while a draft Personal Information Protection Act promises individual users greater control over their personal information in an effort to cut big data backstabbing at the source."

Interessant om te blijven volgen... (en lees dan ook gelijk het stuk 'China drafts rules on mobile apps' collection of personal data')

Tweet

Interessant Twitter-draadje over deze uitspraak. Klik op de tweet om het hele verhaal te lezen.

In de media

Zij nemen het op tegen Booking.com: 'Techgiganten hebben ongekend diepe zakken' | NU.nl

Voor een artikel over het initiatief Beter Boeken werd ik gevraagd om input en commentaar te geven.

Ook gelezen

• Gevecht om de thuiswerker: Slack in handen van Salesforce
• Dashboard online advertenties politieke partijen
• Why Cargo bikes? An empirical analysis of the Pedal Me fleet - A short introduction to the future of urban mobility.
• Make Big Tech accountable, Austria says in Digital Services Act recommendations
• How the EU plans to rewrite the rules for the internet
• The gig economy is here to stay. Now let's humanise it.
• Tony Hsieh’s American Tragedy: The Self-Destructive Last Months Of The Zappos Visionary - wat een triest verhaal...
• We read the paper that forced Timnit Gebru out of Google. Here’s what it says - The company's star ethics researcher highlighted the risks of large language models, which are key to Google's business.
• Uber asks U.S. CDC to consider ride-hail drivers essential for COVID-19 vaccine distribution - hoe een platform zichzelf neerzet als een onmisbaar onderdeel van de (publieke) infrastructuur.

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail (martijn@collaborative-economy.com) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie - Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’.

Er is ook een Engelstalige nieuwsbrief, welke iedere twee weken wordt verstuurd.