Hoe iDeal laat zien dat een single stakeholder model niet de oplossing is | Europa komt met nieuwe regels voor digitale platformen | De rechtszaak waarvan je wist dat hij ging komen

Goedemorgen! Zo in de laatste weken van het jaar zit ik middenin een eindsprint. Vorige week een presentatie voor een groep beleggers, coaching van een corporate innovatie team met een platform propositie en onderzoek naar de provincie als platform. En een paper ingediend mbt de verschillen tussen freelance- en uitzendplatformen in de 2B markt. In januari volgt de blog over dit onderzoek.

En dan ook nog omgaan met die deprimerende lockdown. Ik merk dat ik het lastig vindt om daarin de energie te managen. Het ene moment het gevoel van boosheid/frustratie over alles dat mis gaat (you had one job...) en ongerustheid (hoe verschillen groeien en wat gaat er veel stuk) en het andere moment een gevoel van berusting (focus je op waar je wél invloed op hebt). En intussen een eigen bedrijf en een gezin met 3 jonge kinderen (2,5,7) 'draaiend' houden. Wat mij ook weer de nodige rust geeft. Daarnaast helpt de jaaropleiding filosofie die ik volg om het e.e.a. in een ander perspectief te plaatsen en heb ik de ambitie om in 2021 mijn hobby fotograferen naar een hoger niveau te tillen.

Dit is de een-na-laatste editie van 2020. Rond oud en nieuw ben ik een paar dagen offline. Maar voordat dat zover is ontvang je vandaag de 234ste editie van deze nieuwsbrief met weer een paar mooie artikelen. Deze nieuwsbrief gaat intussen naar alweer bijna 1.000 abonnees. Het zou mooi zijn om ergens de komende weken die mijlpaal te kunnen bereiken. Dus heb je deze nieuwsbrief doorgestuurd gekregen of ken je iemand die deze nieuwsbrief ook echt moet lezen? Aanmelden kan hier! Fijne week en fijne kerstdagen!

Grootscheepse ingreep in betaalsysteem iDeal | FD

Er wordt al jaren door velen de wens uitgesproken om eigen platformen vanuit de sector te lanceren. Funda is daar het meest bekende voorbeeld van waar makelaars proactief een eigen platform hebben opgericht. Het welbekende iDeal is ook een prachtig voorbeeld, al is het verhaal hierachter voor velen niet bekend.

Het probleem met veel platformen die door een sector (of door gebruikers) wordt opgezet, is dat het geen vanzelfsprekendheid is dat zo'n platform een betere oplossing is.

In het paper "Zijn platformcoöperaties levensvatbaar?" dat ik in 2018 samen met Koen Frenken publiceerde zeggen we daar het volgende over: "Meer in het algemeen blijft de vraag of, en zo ja, onder welke voorwaarden platformcoöperaties tot betere uitkomsten leiden voor betrokkenen en voor de samenleving als geheel. Zo zijn alle platformcoöperaties, op een enkele uitzondering na, ‘single stakeholder’ organisaties, waarbij men zich richt op de belangen van één groep (de aanbieders). Daarnaast zijn coöperaties niet per se heel open. Wanneer platformwerkers een gecentraliseerde coöperatie oprichten, zouden ze een prikkel kunnen hebben om nieuwkomers te weren om de concurrentie voor klussen te beperken (Rey en Tirole, 2007). Tenslotte kan een platformcoop natuurlijk zelf ook uitgroeien tot een monopolist, met alle mogelijke nadelen van dien voor de consument."

Hetzelfde zag je bij Funda gebeuren: er moest een rechter aan te pas komen voordat het platform ook niet-NVM makelaars op het platform toeliet. En jarenlang is veel innovatie in het platform tegengehouden doordat de makelaars dit niet wilden. Immers: veel innovatie was goed voor de klant, maar maakt de positie van de makelaar minder sterk.

Een zelfde verhaal lees je in dit FD artikel over iDeal, die je ook als een single stakeholder initiatief zou kunnen omschrijven. Goed en slim proactief een eigen product en samenwerking neergezet, maar vervolgens geen urgentie om door te ontwikkelen. Dat gaat een tijd goed, maar uiteindelijk brengt dat het bestaansrecht in gevaar. En dan is het maar de vraag of het lukt om op tijd het tij te keren en ook de organisatie in een andere mindset te krijgen. En waar Funda maar één grote aandeelhouder (NVM) had, zitten achter iDeal een stuk meer grote (en logge) stakeholders. Ik ben benieuwd of het ze lukt, maar het zal een (hele) grote uitdaging worden. En sowieso zonde dat de banken hun kansen hebben laten liggen met zo'n prachtige voorsprong.

Europe fit for the Digital Age: Commission proposes new rules for digital platforms | European Commission

"The Commission has proposed today an ambitious reform of the digital space, a comprehensive set of new rules for all digital services, including social media, online market places, and other online platforms that operate in the European Union: the Digital Services Act and the Digital Markets Act."

Een mooie mijlpaal in een strijd om publieke waarden te borgen in de platformeconomie. Het betreft twee verschillende 'acts'.

Laten we beginnen met de eerste: de Digital Services Act. "Under the Digital Services Act, binding EU-wide obligations will apply to all digital services that connect consumers to goods, services, or content, including new procedures for faster removal of illegal content as well as comprehensive protection for users' fundamental rights online. The new framework will rebalance the rights and responsibilities of users, intermediary platforms, and public authorities and is based on European values - including the respect of human rights, freedom, democracy, equality and the rule of law."

Voor de DSA wordt onderscheid gemaakt voor 4 type platformen:

• Intermediary services offering network infrastructure: Internet access providers, domain name registrars, including also:
• Hosting services such as cloud and webhosting services, including also:
• Online platforms bringing together sellers and consumers such as online marketplaces, app stores, collaborative economy platforms and social media platforms.
• Very large online platforms pose particular risks in the dissemination of illegal content and societal harms. Specific rules are foreseen for platforms reaching more than 10% of 450 million consumers in Europe.

Dan de Digital Markets Act: "The Digital Markets Act addresses the negative consequences arising from certain behaviours by platforms acting as digital “gatekeepers” to the single market. These are platforms that have a significant impact on the internal market, serve as an important gateway for business users to reach their customers, and which enjoy, or will foreseeably enjoy, an entrenched and durable position. This can grant them the power to act as private rule-makers and to function as bottlenecks between businesses and consumers."

De DMA moet ervoor zorgen voor een sterkere positie van bedrijven die afhankelijk zijn van deze 'gatekeepers' om hun klanten te bereiken, meer concurrentie (ook voor startups) en meer keuze en betere dienstverlening voor de consument. Als laatst moet de DMA ervoor zorgen dat de huidige 'gatekeepers' ook scherp blijven en blijven innoveren. De maatregelen moeten ervoor zorgen dat zij niet achterover kunnen hangen en hun verworden rechten verdedigen, zonder zich in te zetten voor de gebruikers.

Mooi dat er vanuit Europa zoveel aandacht is voor dit onderwerp. Waar enerzijds wordt geprobeerd om de publieke (Europese) waarden te borgen in de digitale platformeconomie en anderzijds platformen worden gedwongen hun verantwoordelijkheid te pakken. Ik ben nog niet heel diep in deze twee acts gedoken, maar de eerste vraag die altijd bij mij naar boven komt is: hoe zit het met de handhaving? Ja: er worden af en toe fikse boetes uitgedeeld, maar het landschap is zo breed en divers, dat ik erg benieuwd ben hoe de handhaving van al deze mooie regels eruit zal komen te zien. Daarnaast ben ik ook erg benieuwd wanneer dit soort vraagstukken ook op onze nationale politieke agenda zullen komen te staan. Ik heb daar een vrij hard hoofd in dat dit binnen afzienbare tijd zal gebeuren. En dat is echt een gemiste kans.

A Third Way to Classify Workers Gains Momentum - Small Business Labs

Via Twitter kwam dit stuk over de '3rd category workers' voorbij. Dit naar aanleiding van de Prop22 wetgeving in California waar met een 200 miljoen kostende lobby campagne een aparte categorie 'workers' is gecreëerd voor bezorgers via platformen.

Ik vond vooral het volgende fragment opmerkelijk: "We're concerned that a 3rd way to classify workers will lead to more workers losing out on the benefits and protections that come with traditional employment status." But because we don't trust institutions "to fit gig work into our current laws we now think a 3rd way to classify workers is the best way to move forward."

Je zou het woord opmerkelijk natuurlijk prima kunnen vervangen voor schandalig. Mijn reactie op Twitter was dan ook: "OMG, in this perspective Prop22 is the tradeoff of a complete lack of ambition and decisiveness. This sounds extremely weak and sad. And to be honest.... it is."

Fietskoeriers.nl gaat winkeliers in lockdown helpen | De Ondernemer

Waar delivery diensten als Deliveroo vooral met grote klanten samenwerken voor het bezorgen van goederen en boodschappen in steden, richt fietskoeriersplatform Fietskoeriers.nl zich juist op de lokale ondernemers.

In mijn boek Platformrevolutie schreef ik het volgende over dit platform:

"Fietskoeriers.nl in 2016 opgezet door Cycloon, een groene en sociale bezorgexpert in Nederland. Cycloon en enkele branchegenoten zagen met de opkomst van de platformeconomie een groeiende vraag naar duurzame stadslogistiek. Inmiddels worden met 19 professionele fietskoeriersbedrijven en meer dan 700 fietskoeriers in ruim 30 steden dagelijks 10.000 pakketten bezorgd via het platform Fietskoeriers. Alles op de fiets. Het platform faciliteert samenwerking tussen fietskoeriersbedrijven in verschillende steden. Door schaalvoordelen en een landelijke dekking worden de fietskoeriers daarmee ook voor grotere organisaties interessant. Zo bezorgt het platform voor onder andere H&M en Decathlon, klanten die een individuele aanbieder nooit zou kunnen bedienen. Zo’n 40 procent van de pakketjes komt van grotere webshopklanten. De overige 60 procent komt van fietskoeriersbedrijven die via het platform pakketjes uitzetten naar andere steden, wat bezorging op individueel niveau interessanter maakt voor eigen klanten. Naast de planningssoftware, waarin de klant eenvoudig nieuwe bezorgingen kan invoeren, wordt op het platform veel kennis gedeeld over fietsen, contracten en verzekeringen."

In dit artikel: "De duurzame pakketbezorger Fietskoeriers.nl gaat winkeliers helpen om tijdens deze harde lockdown hun winkels draaiende te houden. Dat gebeurt door middel van een speciale bezorgdienst: ship-from-store. In meer dan dertig steden halen fietskoeriers pakketten bij de winkels op om deze de volgende dag coronaproof te bezorgen." Het gaat hier om winkeliers die veelal al een eigen webshop hebben. Zij zetten de verzendingen in het online verzendportaal van Fietskoeriers.nl.

Mooi om te zien hoe dit soort samenwerkingen ook flexibel in kunnen springen op dit soort crisis situaties. Afgelopen week stuitte ik ook op een concurrent van Fietskoeriers.nl: Packaly. Een vergelijkbaar platform dat werkt met freelancers. Ik heb ze gelijk toegevoegd met een eigen profiel op Platformwerk.nl.

FNV daagt Uber voor de rechter vanwege schijnzelfstandigheid chauffeurs | NU.nl

Het bericht waarvan je wist dat het zou komen: FNV maakte vorige week bekend Uber voor de rechter te dagen om een eind te maken aan de schijnconstructies waarmee het vervoersplatform volgens de vakbond werkt. Ook wil FNV dat Uber zich aan de taxi-cao gaat houden en een eind maakt aan de naar eigen zegge oneerlijke concurrentie in de taxiwereld.

Hugo-Jan Ruts, hoofdredacteur van ZiPconomy, vatte de zaak goed op Twitter samen: "Via rechtszaken - casus gerichte - probleem sectoren aanpakken is wellicht ook een betere weg dan generiek beleid, waarbij onvermijdelijk lijkt dat er ook groepen zelfstandigen geraakt worden die je eigenlijk met rust wil laten."

Natuurlijk is het ook een zwakte bod: als het beleid duidelijker was geweest, dan was er ook minder discussie. Maar bij gebrek aan goed beleid en gebrek aan vertrouwen dat er op een schappelijke termijn goed beleid komt, is een rechtszaak een prima oplossing. Al betwijfel ik of deze snel tot duidelijkheid zal leiden. Die realiteitszin moeten we dan ook wel weer hebben... Want, zoals Mathijs Bouman het onlangs mooi verwoordde: "De arbeidsmarkt in niet uit balans, onze sociale zekerheid is uit balans (te veel aandacht voor vast)."

Ook gelezen

• Worstelende start-up Peerby haalt opnieuw geld op - Leen-app Peerby was jarenlang de belofte onder start-ups in de ‘deeleconomie’, maar bracht nooit geld op. Het bedrijf van Daan Weddepohl vond opnieuw een investeerder. > respect voor het doorzettingsvermogen van Daan!
• Facebook ruziet met Apple over maatregel die dataverzamelen kan beperken
• EU gives Google a Christmas gift, clears Fitbit deal - Brussels green-lit the merger, raising doubts about its pledge to tame Big Tech.

In de media

#4 Het Gelijke Speelveld - bol.com | Microphone Media | Podcast on Spotify

In de 4e aflevering van de podcast serie 'Platformania' staat het vraagstuk 'het gelijke speelveld' centraal. "In deze aflevering maken we de balans op. Is het speelveld wel gelijk? Of hebben de platforms te veel macht? Antwoord op die vragen hoor je van schoenenverkoper Rober Brink van Brink Shoes, platformexpert Martijn Arets en Wijnand Jongen, directeur van Thuiswinkel.org - je weet wel van dat kubusje onderaan webwinkels."

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail (martijn@collaborative-economy.com) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie - Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’.

Er is ook een Engelstalige nieuwsbrief, welke iedere twee weken wordt verstuurd.