Feest! 300ste editie van mijn nieuwsbrief | DSA én DMA aangenomen | The Uber Files | Worker-Owned Apps Are Redefining the Sharing Economy

Goedemorgen! Voor je 'ligt' de 300ste editie van deze nieuwsbrief! Dat zijn 300 (veelal) zondag avonden lezen, schrijven en nadenken (in willekeurige volgorde), ruim 1.500 besproken publicaties over de platformeconomie en zo'n 1.200uur werk. Ik had zelf nooit gedacht dat ik dit meer dan zes jaar vol zou houden, maar het lezen, de reacties, het leren, het moeten nadenken en opschrijven wat voor een brede groep interessant is en de impact van de nieuwsbrief zorgen ervoor dat ik door ben gegaan. En hier ook voorlopig mee door zal gaan. De nieuwsbrief heeft intussen ruim 1.000 abonnees en wordt gelezen door alle relevante beslissers en stakeholders in het debat.

Hoewel ik natuurlijk ook na deze 300ste editie doorga met deze nieuwsbrief, is deze editie wel de laatste voor mijn zomerstop. De komende weken ga ik met mijn gezin op reis naar Italië en maandag 15 augustus zal de eerstvolgende editie verschijnen. Mocht je in de tussentijd niet zonder platform inspiratie kunnen, dan kun je altijd nog altijd mijn boek 'Platformrevolutie' bestellen en in de zon lezen ;-)

Fijne week en fijne zomer!

Digital Services: landmark rules adopted for a safer, open online environment | European Parliament

In eerdere edities van deze nieuwsbrief (zoals vooral deze en ook deze) deelde ik al de nodige inzichten over de wetsvoorstellen voor de DMA (Digital Services Act) en de DSA (Digital Services Act). Afgelopen week zijn beide wetten aangenomen. Een historische stap. En hoewel er nog veel valt op- en aan te merken op deze wetten en het altijd de vraag is hoe handhaving plaats zal vinden, is dit toch een ontzettend grote stap in de strijd in het borgen van publieke waarden in de digitale economie.

Lees het hele stuk om beter zicht te krijgen op beide wetten. Een korte samenvatting:

"The Digital Markets Act (DMA) sets obligations for large online platforms acting as gatekeepers (platforms whose dominant online position make them hard for consumers to avoid) on the digital market to ensure a fairer business environment and more services for consumers."

"The Digital Services Act (DSA) sets clear obligations for digital service providers, such as social media or marketplaces, to tackle the spread of illegal content, online disinformation and other societal risks. These requirements are proportionate to the size and risks platforms pose to society."

Hoewel het nog de vraag is hoe handhaving er precies uit gaat zien, zijn de straffen op overtredingen niet mals (= understatement): "If a gatekeeper does not comply with the rules, the Commission can impose fines of up to 10% of its total worldwide turnover in the preceding financial year, or up to 20% in case of repeated non-compliance."

Een heel mooie stap dus.

The Uber files | The Guardian

Het is algemeen bekend dat de strategie en cultuur van Uber in de begindagen van het bedrijf niet al te positief waren. De interne cultuur, de agressieve lobby, de technologie gedreven oplossingen om de belangen van het bedrijf te verdedigen en de manier van het negeren van regels (en fatsoen) zijn in vele artikelen omschreven. En leidden uiteindelijk tot het vertrek van oprechter Travis Kalanick. Alles stond in het teken van het doordrukken van de eigen overtuiging (en het eigen belang) en het omzeilen van alles en iedereen die hier niet in mee ging. Deze manier van denken werd duidelijk toen toenmalig Uber COO Kees Koolen (de man die ook Booking groot heeft gemaakt) tijdens een interview op The Next Web in 2016 werd gevraagd hoe hij tegen regulering keek (video). Zijn antwoord (even samengevat): je doet iets nieuws, dus de regels die er zijn, die zijn niet gemaakt met jouw oplossing in gedachten. Het kán zijn dat er regels zijn waarmee je in conflict bent. Maar als je je daar druk over gaat maken, zul je nooit groot worden. En dat is 'your loss'.

Een kleine anekdote: in de begintijd in Nederland toen UberPop (iedereen kon zonder vergunning taxi chauffeur spelen) hier nog actief was spiegelde Uber handhavers en kritische stemmen een schaduw app voor waar geen Uber Pop chauffeurs te bestellen waren, om zo het probleem voor deze doelgroep te downsizen. Ook ik werd door Uber 'geblockt' na een kritisch stuk en had de optie 'Uber Pop' opeens niet meer in mijn scherm. Mijn kantoorgenoten wel. We maakten een screenvideo van mijn telefoon en die van een kantoorgenoot, ik schreef een blog 'werd ik geblokt door Uber?' en een half uur later kon ik de app 'opeens' weer normaal gebruiken.

Genoeg herinneringen: we spoelen door naar het heden. Afgelopen weekend publiceerden o.a. The Guardian, Trouw, FD en Investico 'the Uber files'.

"The unprecedented leak to the Guardian of more than 124,000 documents – known as the Uber files – lays bare the ethically questionable practices that fuelled the company’s transformation into one of Silicon Valley’s most famous exports.

The leak spans a five-year period when Uber was run by its co-founder Travis Kalanick, who tried to force the cab-hailing service into cities around the world, even if that meant breaching laws and taxi regulations.

During the fierce global backlash, the data shows how Uber tried to shore up support by discreetly courting prime ministers, presidents, billionaires, oligarchs and media barons."

Het is een interessante set artikelen om te lezen: ze geven een uniek kijkje in de onbeschaamde lobby wereld. Ik neem ze mee op vakantie ;-) Voor Nederland ging het nieuws vooral over Neelie Kroes: "Kroes lobbyde voor Uber, hoewel de Europese Commissie haar expliciet had verboden om een functie bij het techbedrijf aan te nemen. Het bedrijf wilde via de oud-Eurocommissaris invloed uitoefenen op de taxiwetgeving en op een strafrechtelijk onderzoek van het Openbaar Ministerie. Kroes zocht uit naam van Uber contact met verschillende bestuurders en topambtenaren en met premier Rutte."

Vanuit Uber gezien zijn deze activiteiten in die periode niet heel verrassend. De manier van lobby, strategie en cultuur zijn al vaak beschreven. Wat in dit nieuws vooral schokkend is de betrokkenheid van vele prominenten zoals Neelie Kroes die in deze artikelen reeks op basis van de 124.000 (!!!) gelekte documenten worden omschreven.

De reactie van Uber op de aantijgingen naar Investico is kenmerkend: "‘Uber is vandaag een ander bedrijf,’ liet het bedrijf weten in reactie op vragen over de Uber Files. ‘We zullen geen excuses maken voor gedrag uit het verleden dat niet in overeenstemming is met onze huidige waarden.’" Ik ben benieuwd of deze onthulling nog een staartje zal krijgen, zeker voor de betrokken prominenten.

Gebruikers moeten Amazon Prime in twee klikken op kunnen zeggen | ACM.nl

"Gebruikers moeten Amazon Prime in twee klikken op kunnen zeggen. Dat hebben de Europese Commissie en de consumentenautoriteiten van de EU-lidstaten afgesproken met Amazon."

Een klein maar mooi voorbeeld hoe overheden en andere instituties sturing kunnen geven en zaken kunnen afdwingen bij dit soort grote bedrijven.

Just Eat Takeaway sluit commercieel contract met Amazon | De Aandeelhouder

Just Eat Takeaway, het moederbedrijf van Thuisbezorgd, maakte afgelopen week zelf bekend dat het een deal heeft gesloten met Amazon. "Just Eat Takeaway.com heeft een commerciële overeenkomst gesloten met Amazon in de Verenigde Staten. Dit maakte de Amsterdamse maaltijdbezorger woensdagochtend bekend. Vanaf vandaag kunnen Amazon Prime-leden in de VS een jaar lang gratis lid worden van Gubhub+. Ook betalen zij geen bezorgkosten."

Een slimme zet voor het kwakkelende Grubhub (onderdeel van Just Eat Takeaway). Grubhub en de aankoop hiervan word al een tijdje gezien als een grote miskoop. Dit goede nieuws komt dus op een goed moment. Via Amazon Prime krijgt Grubhub toegang tot miljoenen nieuwe klanten én profiteert het

Naast de samenwerking is er nog een interessant nieuwtje in de bekendmaking: "Ook krijgt een dochteronderneming van Amazon warrants goed voor 2 procent van Grubhub, en nog eens 13 procent als bepaalde prestaties worden gerealiseerd, vooral op het vlak van nieuwe klanten. De maaltijdbezorger bevestigde woensdag opnieuw dat het actief blijft kijken naar een gedeeltelijke of volledige verkoop van Grubhub."

Het zou dus prima kunnen dat Amazon de samenwerking als test heeft opgezet, om op een later moment heel Grubhub, of mogelijk zelfs heel Just Eat TakeAway, te kopen. Ik denk dat dit overigens voor alle partijen die professioneel bij Just Eat TakeAway (JET) zijn betrokken zijn, het meest ideale 'exit scenario' is.

Het grappige aan deze ontwikkeling is dat de transformatie van een verkoop platform naar een logistiek platform, wat vooral onder druk van concurrenten als UberEats, Deliveroo en anderen is gegroeid, mogelijk op termijn juist de reden kan zijn dat JET interessant is voor Amazon. Immers: Amazon heeft (net als veel andere e-commerce spelers) een uitdaging wanneer het gaat om 'last mile delivery' en kan met de aankoop (Amazon heeft geld genoeg) heel eenvoudig een last mile delivery platform toevoegen aan de dienstverlening. Daarnaast past maaltijd bezorgen ook prima in het Amazon Prime ecosysteem en is weer een extra 'lock in' voor klanten.

Dat gezegd hebbende zou een overname van Grubhub en mogelijk heel JET voor zowel JET als Amazon een heel goede deal zijn. Of het voor de aanbieders en bezorgers goed nieuws is, dat is dan weer een ander verhaal...

BIYU haalt €1,9 miljoen op voor Circulair Product Toegang Platform - Duurzaam Financieel

Afgelopen week kwam een interessant platform voorbeeld voorbij: BIYU. "BIYU lanceerde haar product lidmaatschap platform in Amsterdam in 2021. BIYU biedt toegang tot hoogwaardige producten van toonaangevende merken tegen een vast maandelijks bedrag. Denk aan elektrisch gereedschap van Festool, dj-sets van Pioneer, tuingereedschap van STIHL en hogedrukreinigers van Kärcher. Het model heeft tot doel mee te bouwen aan een circulaire toekomst, waarbij steeds meer mensen toegang krijgen tot producten die ze af en toe nodig hebben, in plaats van die producten te kopen."

Een soort van Peerby, maar dan niet meer peer2peer verhuur, maar een bedrijf dat zelf de spullen koopt en verhuurt via lokale hubs. Een slimme constructie, hoewel het de vraag is of een dergelijk model met relatief hoge kosten (aanschaf, onderhoud, afschrijving, reparatie en huur en bemensing van de hubs) op zichzelf zou kunnen bestaan. Ik ben daar kritisch over, maar ik wordt graag overtuigd van het tegendeel.

Veel mensen schuiven platformen als BIYU en ook Peerby onder 'circulaire economie'. Ik denk dat het zeker een goede stap is: apparaten worden efficiënter gebruikt en er hoeven minder apparaten geproduceerd te worden. Maar ik denk dat de echte 'shift' pas gaat komen wanneer fabrikanten deelnemen en hun model van 'inkomsten door vervangingsaankoop' naar 'inkomsten door betalen voor gebruik' verschuift. Want ook bij gebruik via aanbieders als Peerby en BIYU heeft de fabrikant geen enkele incentive om een product te maken dat langer mee gaat en eenvoudiger is te repareren. Het echte wachten is dus op de producenten / fabrikanten. Maar in de tussentijd zijn dit soort oplossingen natuurlijk meer dan welkom.

Worker-Owned Apps Are Redefining the Sharing Economy | WIRED

Een mooi stuk over de opkomst van platform coöperaties: "Scholz estimates that there are around 550 projects in 43 countries, spanning industries like short-term rental, transportation, domestic work, care, and energy, but the real figure could be much higher. There’s cleaning business Up & Go in New York City, ethical home-sharing alternative Fairbnb, which operates in more than 20 European cities, and Cataki, a Tinder for informal waste collectors in Brazil—known as catadores—to connect with residents who want to recycle their trash."

En hoewel de impact van de platform coöperaties op het geheel nog beperkt is, is het toch mooi om te zien hoe veel mensen bezig zijn om te experimenteren met meer duurzame modellen in de platformeconomie.

Zoals je mogelijk weet staat dit onderwerp ook al een aantal jaren op mijn agenda. Ik schreef hier twee academische papers over (lees hier en hier), verschillende blogs, stond aan 'de wieg' van een PhD positie over dit onderwerp en bezocht conferenties in New York (3x), Londen en Berlijn. Dit jaar zal ik mijn kennis over dit specifieke onderwerp, waarbij ik specifiek geïnteresseerd ben hoe je coöperatieve principes kunt toepassen binnen de platform economie en Decentrale Autonome Organisaties (nee, ik ben echt geen nerd ;-)), verder uitbreiden. Zo heb ik mij afgelopen week ingeschreven voor de online course "Cooperate to Own the Future: using cooperative principles to build a more democratic digital economy" en zal ik in November naar Rio de Janeiro gaan voor het congres 'Owning the Future: Sustainably Scaling Platform Cooperatives With the Global South'.

Een meer duurzame platform economie kun je overigens op meerdere manieren bereiken. Naast de meer coöperatieve constructies zijn er ook interessante eigenaarschap modellen zoals het Steward Ownership Model, zie ook deze blog.

Vannacht (van zondag op maandag) eindigde Booking 'uitdager' Moonback, welke gebruik maakt van het Steward Ownership Model, succesvol de tweede crowdfunding campagne en haalde ruim 2,3 miljoen op bij meer dan 2.000 investeerders. Een knappe prestatie, zeker gezien de grote onzekerheden van het project. Hoop doet geven zal ik maar zeggen ;-) Het zou heel mooi zijn wanneer dit een mooie succescase zal worden van hoe het ook kan.

Ik heb overigens aan beide campagnes meegedaan. Niet vanwege het rendement (met 2x 250euro inleg zal ik geen miljonair worden), maar om een goed initiatief te steunen en om als aandeelhouder op de hoogte te worden gehouden van de vorderingen.

In de media

Bijdrage BNR Nieuwsradio

Afgelopen woensdag ging de wekker ruim op tijd voor een korte bijdrage op BNR Nieuwsradio over flitsbezorging en de gemeente Amsterdam.

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail (martijn@collaborative-economy.com) of telefoon (06-50244596). (let wel op: ik ben dus even op vakantie ;-))

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie - Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’. Interesse in mijn foto’s? Check dan mijn foto pagina.