Goedemorgen! De afgelopen weken ben ik bezig geweest met verschillende lopende onderzoeken, maar ook met het voorbereiden van nieuwe onderzoeken die in 2025 plaats zullen vinden. In een eerder bericht had ik laten weten dat mijn betrokkenheid bij het lectoraat Platformeconomie aan de Haagse Hogeschool per 31/01/2025 zal eindigen. Het goede nieuws is dat ik intussen een andere plek heb gevonden waar ik mijn gewenst onderzoek in 2 dagen in de week mag gaan uitvoeren. Binnenkort hierover meer.

Voor je ligt een nieuwe editie van mijn nieuwsbrief, waarin ik verschillende artikelen over de platformeconomie heb gebundeld en voorzien van mijn duiding en commentaar. Fijne dag!

Dynamische prijzen: wel voor arbeid, maar niet voor concertkaartjes?

Onlangs las ik een bericht over ophef rondom een systeem dat concertkaartjes-monopolist Ticketmaster had ingevoerd om de distributie van kaartjes (een veelal schaars goed) beter te organiseren. De oplossing: dynamic pricing. Het gevolg was dat de prijzen voor kaartjes, en hiermee de opbrengsten voor de organisatoren en Ticketmaster zelf, door het dak gingen.

Dynamic pricing is een van de elementen in de platformeconomie waar vooral economen in het begin erg enthousiast over waren. Een econoom die ik hier over sprak gaf een voorbeeld van de kapper. De vraag naar kappers is op de vrijdag avond en in het weekend veel groter dan op de woensdag ochtend. Waarom betaal je dan altijd hetzelfde tarief, ongeacht wat de vraag is naar de dienst? Met die logica waren veel mensen enthousiast op de dynamische prijsstelling van vooral taxiplatformen als Uber. Is de vraag groter dan het aanbod? Dan stijgt de prijs. Hiermee daalt de vraag en stijgt het aanbod. De 'onzichtbare hand' in de markt deed het werk.

Bij taxi's vonden we het indrukwekkend en prima, maar met concertkaartjes is dit blijkbaar opeens een probleem. Een van de reacties in het Guardian stuk: "Consumer protection law requires businesses to be fair and transparent in their dealings with consumers, and businesses must give clear and accurate information about the price people have to pay. Failure to do so may breach the law."

Helemaal mee eens. Alleen een beetje jammer dat de verontwaardiging zo selectief is. Omdat je bij werkenden juist ook die transparantie zou willen hebben, gezien zij afhankelijk zijn van de inkomsten voor hun levensonderhoud.

The EU Platform Work Directive" What’s new, what’s missing, what’s next?

Hij is hier al vaker voorbij gekomen: de Europese Platformwork Directive. Een directive die (heel) veel ruimte laat voor de nationale doorvertaling. Enerzijds gaat de directive over het omdraaien van de bewijslast van rechtsvermoeden voor platformwerkers: zijn zij daadwerkelijk freelancer, of toch werknemer. Bij een bepaald type platformen (ik verwacht dat het hier vooral om taxi en delivery zal gaan) zal het platform bij een vraag van de werkende moeten aantonen dat het géén werkgever is in plaats van de werkende. Anderzijds gaat de directive over de impact van technologie op de werkende. Dit laatste onderdeel is het onderdeel waar ik zelf het meest enthousiast over word. Dit omdat ik denk dat dit het deel gaat worden dat echt impact gaat hebben op de werkende én omdat het een opstapje zal worden naar een grotere discussie over de impact van technologie op werkende in heel de arbeidsmarkt. En dat is een debat dat nodig gevoerd moet worden.

Het European Trade Union Institute publiceerde onlangs dit overzichtelijke paper over de vraagstukken en implicaties rondom de directive en de implementatie hiervan. De aanbevelingen voor beleid deel ik integraal hier onder.

• The adoption of the Platform Work Directive by the European Parliament and the Council of the European Union (EU) enhances the EU and national labour law systems by introducing a number of concrete advancements. They include a presumption of employment for platform workers, clearer rules on algorithmic management and data rights, stronger collective labour rights, and robust enforcement safeguards. 
• By granting algorithmic management and collective rights to genuinely self-employed platform workers, the Directive significantly expands the personal scope of application of labour rights. This initiative should be seen as one of the first steps towards redesigning the normative paradigms that govern labour law. 
• By establishing a comprehensive framework for algorithmic management and data rights at both the individual and collective levels, the Directive highlights the urgent need for a new EU instrument regulating data-driven technology in the workplace, applicable to workers across all conventional sectors. 
• Given the broad discretion left to national legislators, it is crucial that trade unions, employers and labour advocates take advantage of the Directive’s groundwork to prevent the emergence of fragmented, burdensome and ineffective regimes during (and after) the two-year transposition period, which will start from the moment the Directive is published in the Official Journal of the EU and thus is likely to end in autumn 2026.

Bever stopt met verhuurplatform outdoorspullen

In mijn nieuwsbrief van 17 juni deelde ik het bericht dat outdoor retailer Bever het platform Gearshare had overgenomen. Dit schreef ik hier toen over:

"Een van de winkels die wel bereid lijkt te zijn om zich in die kern opnieuw uit te vinden, of minstens de randen op te zoeken, us outdoorwinkel Bever. Een winkel met kwaliteitsspullen (die moeten dus lang meegaan) die vorig jaar in de Tegenlicht uitzending 'de wegwerpmaatschappij' liet zien hoe het de dienstverlening had uitgebreid met onderhoud, reparatie en een inleverservice.

Daar komt nu, zoals beschreven in het stuk "Bever koopt kleding terug van klanten en start in juni met verhuur van kampeerspullen" verhuur én een deelplatform bij. Bever heeft namelijk onlangs het deelplatform voor buitensport materialen Gearshare.nl overgenomen."

En nu, nog geen kwartaal later, trekt Bever de stekker alweer uit het platform met de volgende verklaring:

"Hoewel Bever bij de start aangaf dat Buitendelen met meer dan 900 leden het grootste deelplatform was binnen dit segment, bleef deelname uiteindelijk achter. "

De casus van Gearshare was al een hele lastige: een niche platform met een breed assortiment, lage orderwaarde, lokaal netwerkeffect en seizoensgebonden producten. Dat Bever zélf gaat verhuren (een dienst van Bever waar geen cijfers over bekend zijn) klink eigenlijk veel logischer: je hebt de supply (het aanbod) zelf in de hand, kunt gebruik maken van bestaande fysieke winkel locaties en klanten in de winkel om huurspullen op te halen zullen meer spullen nodig hebben, waardoor de kosten niet alleen uit de verhuur activiteiten hoeven te worden gehaald. Toch was er blijkbaar een reden dat Bever iets in de aankoop zag en het gegeven dat 3 maanden na overname en zonder integratie in het grote Bever-merk de stekker er alweer uitgaat zegt ook wel iets over de prioriteiten rondom deze dienst. Grootste mogelijke waarde voor Bever had volgens mij gelegen in het opbouwen van een outdoor community, maar dat vraagt echt om een grotere visie en een lange adem.

Event: No Such Thing as a Free Coffee: On Unpaid Work in the Gig Economy and Possible Solutions

In de vorige editie deelde ik een blog en podcast aflevering rondom onbetaalde arbeid in de platformecomomie. Deze is inmiddels ook op ZiPconomy gepubliceerd.

Vandaag (29 oktober) vanaf 15:00 zal ik vanuit de WageIndicator Foundation ook een webinar over dit onderwerp organiseren. Met sprekers vanuit de ILO, een panel met top-wetenschappers over dit onderwerp en 2 'good practices' over hoe et aandeel van onbetaalde arbeid in de platformeconomie kan worden verkleind. Meer info en inschrijven (en als je dit te laat leest: terugkijken) kan via deze link.

Deze nieuwe wereldkaart moet zicht geven op de machtsverhouding (en de blinde vlekken) in de tech-economie

Vorige week werd in het NRC een mooi interview gepubliceerd met Haroon Sheikh, bijzonder hoogleraar Strategic Governance of Global Technologies aan de Vrije Universiteit Amsterdam en senior onderzoeker bij de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid.

De introductie van het stuk: "Digitale grootmachten als Microsoft en Amazon doorbreken de mondiale machtsverhoudingen. Landsgrenzen zijn achterhaald. Wie de grondstoffen, de chips, de netwerken beheerst, heeft de macht in de wereld. “Daar hebben we een nieuw soort wereldkaart voor nodig.”

In het artikel worden de machtsverhoudingen rondom technologie (en daarmee ook de gehele samenleving en economie) onderverdeeld en prachtig gevisualiseerd in een overzichtelijke 'stack'. De redenatie hierachter:

"Om die machtsverhoudingen te laten zien, heb je een nieuw soort kaart nodig. Een land kan op een platte, horizontale kaart naast jouw land liggen, terwijl het in de digitale wereld misschien wel onder of boven jouw land ligt: omdat het de macht heeft over een kabelnetwerk waar je gebruik van maakt, of omdat het zeggenschap heeft over de cloud waar je je gegevens in opslaat. Om die verhoudingen te tonen, heb je een verticale kaart nodig."

De stack bestaat uit de volgende lagen:

1. Grondstoffen
2. Chips
3. Netwerk
4. Digitale opslag in de cloud
5. AI
6. Apps
7. Internet of Things

Deze stack geeft een compleet beeld van de gelaagdheid van dit onderwerp en laat zien welk land of continent in welke laag voorloper is. Maar geeft ook gelijk goed inzicht op welke manieren we praktisch kunnen sturen in het creëren van een eigen positie met eigen bedrijven of wanneer dit niet lukt: het borgen van publieke waarden door reguleren.

Verfrissend vond ik zijn betoog over regelgeving. Ik lees op veel plekken dat er wordt geklaagd dat Europa vooral goed is in reguleren en dat er hierdoor weinig van de grond komt. Haroon is het hier niet mee eens: ". Vaak wordt gezegd dat Europa te veel regels heeft. Maar dat is het probleem niet. Europa heeft ook veel regels voor auto’s, en dat heeft ons niet verhinderd een auto-industrie te ontwikkelen. Europa heeft pas zes jaar regels voor de digitale wereld, terwijl we al twintig jaar achterlopen." De achilleshiel is volgens hem dan ook niet regulering, maar de toegang tot geduldig kapitaal. Daar zou volgens hem meer aandacht aan moeten worden besteed.

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event? Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail (martijn@collaborative-economy.com) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie - Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’. Interesse in mijn foto’s? Check dan mijn foto pagina.