Amsterdam verbiedt lokale distributiepunten: een analyse | Thuisbezorgd ontslaat kritische 'medewerker' | Overheid verbrand 9 ton voor eigen platform: is dit erg?

Goedemorgen! Afgelopen week was een drukke week met colleges voor het blok Platformeconomie aan de Global School for Entrepreneurship en veel werk aan de verdere uitrol van KlusCV en de hierbij horende onderzoeken. Ook merk ik dat met de versoepelingen in het vooruitzicht ook de presentatie aanvragen weer goed op gang zijn gekomen. Voor wie het niet weet: ik geef zeer regelmatig presentaties over verschillende sectoren in de platformeconomie voor heel uiteenlopende groepen. Zowel publiek als private organisaties. Van 2 tot 2.000 toehoorders. Hoewel die 2.000 in een live zaal wel weer even geleden is...

Ook deze week weer mooie stukken voor je verzameld en voorzien van mijn commentaar. In enkele stukken speelde ik ook een rol in de media: Nieuwsuur en Nos.nl over flitsbezorgers, MT/Sprout en BNR over KlusCV en RetailTrends over Amazon.nl. Oh, en er kwam ook nog een nieuw boek uit waar ik een bijdrage aan leverde. Zoals ik al zei: het was een drukke week ;-)

Fijne dag!

Voorlopig geen nieuwe 'darkstores' voor flitsbezorging toegestaan in Amsterdam | NOS

Het rommelt al een tijdje tussen de gemeenten en de opkomende flitsbezorgers. Deze bedrijven openen lokale magazijnen om vanuit daar de klant te bedienen. Logistieke hubs, veelal in winkelpanden en gelegen in woonwijken, waar dagelijks de nodige vervoersbewegingen zijn: het laden en lossen van vrachtwagens en de vele fietskoeriers die vertrekken, wachten en pauzeren.

Afgelopen week maakte de Gemeente Amsterdam bekend dat zij per direct voor een periode van 12 maanden in de stad geen nieuwe logistieke hubs van flitsbezorgdiensten zal accepteren. Amsterdam is hiermee de eerste gemeente die een / deze stap zet. Veel media besteedde afgelopen week aandacht aan deze gebeurtenis. Zelf mocht ik een bijdrage leveren voor een item bij Nieuwsuur (link vanaf 35:22).

Wat zegt deze tijdelijke stop nu eigenlijk? Nou, best simpel. Het zegt dat de gemeente niet weet wat te doen met de opkomst van deze logistieke hubs. En daarom op de 'pauze' knop drukt. Een zware ingreep, waarvan ik mij sterk afvraag of deze juridisch stand zal houden. Aan de andere kant: het is de vraag of flitsbezorgdienstverleners het op een rechtszaak aan laten komen: zij moeten immers straks met de gemeente in gesprek over hoe verder. Dan praat het niet heel erg fijn wanneer je tegelijkertijd ook tegen elkaar in de rechtbank strijdt. Wat dat betreft zet de gemeente deze bedrijven voor het blok. Prima keuze natuurlijk, maar wel goed om je bewust van te zijn. Oh, en de gemeenteraadverkiezingen komen er natuurlijk ook aan.

De eerste vraag is: had die ook voorkomen kunnen worden? Het is namelijk niet de eerste keer dat dit gebeurt. Ik weet nog dat een aantal jaren geleden iedereen de gemeente waarschuwde voor de aankomende deelfietsen aanbieders en de hierbij horende problematiek. Amsterdam heeft destijds de aanbieders met open armen, en zonder restricties, ontvangen. Om hen vervolgens enkele maanden later de deur te wijzen: de aanbieders moesten hun fietsen zo snel als mogelijk uit de stad verwijderen. Wat volgende was een lang proces om beleid rondom deelfietsen te ontwerpen, waarna aanbieders mondjesmaat, en nu wel onder duidelijke voorwaarden, de stad weer in mochten.

De situatie rondom de flitsbezorgers doet mij hier ook aan denken. Ik denk dat de gemeente veel eerder open had moeten staan voor gesprekken met de aanbieders om zo een noodmaatregel als deze te kunnen voorkomen.

Dan is de vraag: wat gaat er nu gebeuren? De gemeente heeft een stop van 12 maanden afgekondigd. Er voor het gemak vanuitgaande dat de verordening rechtsgeldig is en blijf staan, zal de gemeente nu op zoek moeten gaan naar een antwoord en oplossing hoe flitsbezorging en de hierbij horende logistieke hubs wél in te passen is in een stad met respect voor publieke waarden en de buurten waar zij opereren. Ik heb geen glazen bol, wel wat gezond verstand. Ik kan mij voorstellen dat:

• er strengere voorwaarden komen voor logistieke hubs in bewoonde gebieden;
• er gebieden worden aangemerkt waar logistieke hubs mogen opereren (wat ook impact kan hebben op de bezorgtijden);
• er een vergunningsysteem komt van een maximaal aantal aanbieders per stad, wijk of postcodegebied.

Het grote probleem: is dat alle oplossingen die zo eenvoudig of duidelijk klinken, in de praktijk lastig uit te voeren zullen zijn. Flitsbezorging is namelijk niet een fenomeen dat op zichzelf staat. Voor iedere eenvoudig klinkende oplossing, zul je een tienvoud complexe uitdagingen creëren. Stel dat je werkt met een maximaal aantal fietsen op de de stoep. Dan moet je ook de Domino's pizza vestiging, waar je al jaren lang tolereert dat deze tien fietsen voor de deur heeft staan aanpakken. Daarnaast zullen de flitsbezorgers ook niet lijdzaam afwachten. Zo werkt Gorillas samen met Jumbo. Wat wanneer je vanuit bestaande Jumbo vestigingen bezorgingen gaat doen? Of nog erger: stel dat deze bedrijven besluiten om met rijdende magazijnen te werken. Iets dat in de scenario's van Amazon in de VS en met rijdende dark kitchens ook al is bedacht. Ik voorzie een kat en muis spel tegen elkaar, waar geen ruimte is voor een gesprek mét elkaar. Geen gewenst scenario.

Waarbij ik absoluut begrijp dat er op de korte termijn iets moet gebeuren. Je zult maar boven zo'n magazijn wonen. Ik betwijfel alleen of de weg die is ingeslagen de juiste is.

Tot slot: flitsbezorging is geen op zichzelf staand fenomeen. Het is het exponent van een economie en samenleving die steeds meer en meer draait op het 'on demand' via een smartphone bestellen van producten en diensten (of een combinatie hiervan). Een verandering die al jaren lang gaande is en waar logistiek (met e-commerce en maaltijdbezorging) de meest in het oog springende sector is. En een verandering die echt nog wel even door zal gaan.

Ik denk dat door alleen te kijken naar flitsbezorging de gemeente een belangrijke kans laat liggen. Een kans voor een goed debat over de vercommercialisering van de publieke ruimte. Waar publieke ruimte steeds meer en meer wordt gebruikt als reclamezuil, wachtruimte en experimenteer ruimte van commerciële aanbieders. Waar   sociale ontmoetingen en - cohesie moet wijken voor zogenaamd gemak. En veel moois in het leven wordt gedegradeerd tot een lege transactie. Ik zou dan ook lievere minder in de reflex-modus willen zitten, maar vanuit het grote plaatje willen nadenken wat voor samenleving, stad en land we willen. Om vanuit daar de spelregels te bepalen. Het zou mooi zijn wanneer de Gemeente Amsterdam de komende 12 maanden gebruikt voor dit grotere debat. Om vanuit daar te kijken hoe de vraag naar snel van boodschappen bedient te worden binnen dit plaatje past. Ik ga het volgen.

Thuisbezorgd stuurde hem weg na kritiek op internet: ‘Dit gaat te ver’ - NRC

Afgelopen week in NRC:  "Maaltijdbezorgplatform Thuisbezorgd.nl heeft deze maand het arbeidscontract van een van zijn bezorgers beëindigd, nadat hij een kritisch artikel plaatste over de arbeidsomstandigheden bij het bedrijf. <...> De maaltijdbezorger, Ömür Sönmez, is oprichter van een actiegroep van fietskoeriers die strijden voor betere arbeidsomstandigheden. Hij schreef in het artikel onder meer over auto-ongelukken en fietsen met „gebrekkige remmen” en riep zijn collega’s op in actie te komen voor hogere lonen."

Dit stuk sluit mooi aan bij het stuk dat ik vorige week deelde: "Gig Workers Were Promised a Better Deal. Then They Were Outsourced" en de reflectie die ik hier op schreef. Wat neerkomt op het gegeven dat platformen de koeriers nooit zélf in dienst zullen nemen, de zekerheden van het arbeidscontract (lees: uitzendcontract) niet om over naar huis te schrijven zijn (of zoals ik vaker zeg: men zegt tegen schijnzelfstandigheid te vechten, maar promoot schijnzekerheid) en dat we moeten beseffen dat deze werkenden in de huidige vorm, met of zonder platform, kwetsbaar zijn en zullen blijven.

Volkskrant: overheid gaf 886.000 euro uit aan ontwikkeling eigen videoplatform - IT Pro - Nieuws - Tweakers

"De Nederlandse overheid liet aan het begin van de coronacrisis een eigen videobelplatform ontwikkelen. Dat gebeurde zonder aanbesteding, kostte 886.000 euro, en werd nooit in gebruik genomen, schrijft de Volkskrant."

Ik zag dit bericht afgelopen week voorbij komen, vergezeld met de nodige kritische reacties en reflecties. Om niet te makkelijk mee te gaan in dit sentiment én om de zaak eens van een andere kant te bekijken wil ik de vraag neerleggen: is dit slecht nieuws? Is het erg dat 886.000euro is uitgegeven voor iets dat in de kast is beland?

Want er zit ook goed nieuws in dit bericht:

1. Men besefte vrij snel afhankelijk te zijn van commerciële Amerikaanse techbedrijven voor een stuk infrastructuur dat in een pandemie alleen maar belangrijker / kritieker zou worden;
2. Er is een ambitie uitgesproken en geld vrijgemaakt, waarbij 'shortcuts' zijn toegepast om snel te kunnen handelen;
3. Men is aan de slag gegaan en kwam er al snel achter dat dit niet ging werken;
4. In plaats van ellenlang aan een dood paard te trekken (lees: een bodemloze put vol te storten met gemeenschapsgeld) heeft men tijdig de knoop doorgehakt niet door te gaan. Hiermee is de schade beperkt gebleven.

En natuurlijk zou het mooi zijn wanneer, wanneer alles weer wat 'rustiger' is, de lessen worden getrokken en op basis daarvan het gesprek en de ontwikkeling in gang wordt gezet over welke kritieke digitale infrastructuur van publiek geld zou moeten worden opgezet en met welke voorwaarden. Als dit niet gelukte project daar aan bij kan dragen, dan is die ruime acht ton prima besteedt.

Dit moet je weten over Amazon in Nederland - RetailTrends

Afgelopen week werd met mij een rapport over Amazon.nl gedeeld, als input voor een interview voor dit artikel bij RetailTrends.

Een aantal interessante weetjes uit het rapport:

• 2% van de verkooppartners op de Nederlandse site van Amazon is gevestigd in Nederland. Bijna 60% van het aanbod komt van aanbieders uit China. Hiermee lijkt Amazon.nl vooral een interessant kanaal voor niet-Nederlandse aanbieders om de Nederlandse markt te betreden;
• "40% van de Nederlandse verkopers biedt minder dan 10 producten aan via Amazon";
• "73% van de Nederlandse aanbieders heeft nog geen enkele review ontvangen." Dit kan er op wijzen dat Nederlandse aanbieders het kanaal nog niet serieus omarmen;
• "Bij 76% van de producten wint Amazon de Buy Box, als Amazon en één of meer verkooppartners hetzelfde product aanbieden. In al deze gevallen bieden zij de snelste levering en in 80% van de gevallen verkopen zij het product tegen de laagste prijs." Oftewel: Amazon is een grote concurrent op het eigen platform.

Deelauto's die op afstand worden bestuurd: dit jaar al in Duitsland | NU.nl

"Als het aan mobiliteitsaanbieder Vay ligt, gaat dit jaar nog de eerste auto zonder bestuurder de weg op. Het bedrijf wil in de Duitse stad Hamburg beginnen met zijn zogeheten teleritten. Dat betekent dat de deelauto die je boekt door een bestuurder op afstand voor je deur wordt gezet."

In de race naar de autonome auto, waarbij het natuurlijk de vraag is of de autonome auto het doel of het middel is, vond ik dit een interessant bericht. Dit is natuurlijk de ultieme manier om toegang tot een auto aan te bieden. Erg benieuwd hoe dit zich gaat ontwikkelen.

Boek!

The Sharing Economy in Europe | springerprofessional.de

Ik mocht een bijdrage leveren aan een nieuw boek: "The Sharing Economy in Europe":

"This open access book considers the development of the sharing and collaborative economy with a European focus, mapping across economic sectors, and country-specific case studies. It looks at the roles the sharing economy plays in sharing and redistribution of goods and services across the population in order to maximise their functionality, monetary exchange, and other aspects important to societies. It also looks at the place of the sharing economy among various policies and how the contexts of public policies, legislation, digital platforms, and other infrastructure interrelate with the development and function of the sharing economy."

Hoofdstuk 11, "From a Sharing Economy to a Platform Economy: Public Values in Shared Mobility and Gig Work in the Netherlands" schreef ik samen met Martijn de Waal, Lector Civic Interaction Design aan de Hogeschool van Amsterdam, schreef ik dit hoofdstuk. Het hoofdstuk en het hele boek is open acces en dus gratis te downloaden.

In de media

Nederlands kluspaspoort voor gig-werkers gaat Europa door

Een mooi en uitgebreid artikel bij MT/Sprout over KlusCV!

Nieuwsuur gemist? Start met kijken op NPO Start

Voor een item bij Nieuwsuur werd ik gevraagd duiding te geven aan de opkomst van flitsbezorgers. En nam ik zelf ook de proef op de som. Het item kun je terugzien rond 35:22.

Flitsbezorgers balen van Amsterdams besluit om nieuwe locaties te weren | Nieuwsuur

Het artikel bij het Nieuwsuur iten.

Dit moet je weten over Amazon in Nederland - RetailTrends

Het eerder aangehaalde artikel over het Amazon rapport bij RetailTrends.

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event?

Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail (martijn@collaborative-economy.com) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie - Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’.