Goedemorgen! Na drie weken geen nieuwsbrief weer een verse en volle editie. Waarom was het zo lang stil? Dit kwam omdat ik met ideeën zit van eigen stukken die nog wat meer tijd en liefde nodig hebben. Zo werk ik aan een stuk waarbij ik de industriële revolutie en de opkomst van platformen met elkaar vergelijk. Erg inspirerend, maar wel iets dat meer tijd nodig heeft om goed op 'papier' te komen. Vandaar de keuze gemaakt om toch maar eerst weer een 'normale' editie te schrijven. Bij deze. De afgelopen weken druk geweest met veel dingen, zoals een enkele presentaties (bij de SER over veiligheid en platformwerk, op een klantendag van NEDAP en een bijdrage op het MozFest in Amsterdam), het bijwonen van verschillende conferenties (Public Spaces, VINT Symposium en een avond over de Amsterdamse Taxi Oorlog) en het (mee)werken aan verschillende onderzoeken. Daarnaast wat keuzes gemaakt, waardoor ik vanaf februari 2025 wat extra tijd te 'vergeven' heb (1-1,5 dag in de week) voor nieuwe opdrachten. Hierover in een latere editie meer, maar mail vooral als je iets wilt weten of een mogelijkheid ziet hoe ik een bijdrage kan leveren aan jouw project of organisatie.

In deze editie weer een aantal stukken die ik heb voorzien van mijn duiding en commentaar en wat bevindingen die ik opdeed tijdens het bezoeken van bijeenkomsten. Fijne dag en week!

Het platform met de 7 levens: Peerby

Het was een jaar of 12 geleden een van de eerste deeleconomieplatformen in Nederland: Peerby. Samen met SnappCar (particulier autodelen), Konnektid (kennis delen), Thuisafgehaald (maaltijden delen) en Toogethr (autoritjes delen) was Peerby de belofte van de Nederlandse deeleconomie.

Met het concept 'spullen lenen van - en delen met - je buren wilde oprichter Daan Weddepohl de wereld een stukje socialer en groener maken. Waar het het platform eerst voor de wind ging, het concept werkte in Amsterdam en de middelen om nationaal en internationaal te groeien waren binnen, brak er al snel een moeilijke tijd aan. Hoewel het platform in Amsterdam werkte, bleek het toch een stuk lastiger op te schalen naar andere steden en landen. En dan dat verdraaide businessmodel: mensen willen wel delen, maar hoe ga je de kosten die je maakt om dit te faciliteren terugverdienen?

Intussen zijn we 12 jaar verder, timmert Daan nog steeds hard aan de weg met zijn platform, draait het platform in Nederland groene cijfers en heeft Daan voor de tweede keer de stap naar de overkant van de plas genomen. In het artikel "Deelplatform Peerby maakt comeback in de VS" op MTSprout lees je er meer over.

Hoe Google al jarenlang geen zoekmachine meer is

In het verleden heb ik al vaker geschreven over de 'zoekmachine' Google. Waar Google begon als een pure zoekmachine, pleitte ik in eerdere stukken dat dit al jaren niet meer het geval is. Zoeken is eerder de 'long tail': het staartje in de resultaten als de andere eigen en betaalde resultaten niet het gewenste resultaat hebben opgeleverd.

Het artikel 'Google’s Top Search Result? Surprise! It’s Google." is interessant om te lezen en je kunt er ook mijn analyses in de nieuwbrief van augustus 2020 en die van juni 2021 (meer specifiek over de reisbranche) op naslaan.

Je kunt denken: prima: oud nieuws, waarom val je mij hier vandaag mee lastig? Nou, dat doe ik, omdat deze trend zich doorzet met de opkomst van AI Google steeds meer gaat inzetten op het verstrekken van kant en klare antwoorden. Iets dat goed wordt omschreven in het stuk "Google’s AI-antwoorden kunnen dramatisch uitpakken voor websites: weg zoekverkeer, weg business". De weg die Google heeft afgelegd is hiermee als volgt:

1. Organische verwijzer: de index van het internet, waar zoekresultaten worden getoond op basis van relevantie;
2. Betaalde verwijzer, waar de eerste zoekresultaten worden getoond op basis van de wil en mogelijkheid van de contentmaker om te betalen voor een plekje bovenaan in de vorm van advertenties;
3. Verkoper: eerst de eigen diensten verkopen, daarna de advertenties en als laatst de organische resultaten. Zie ook het Nu.nl artikel "Boekingssites willen EU-onderzoek naar oneerlijke Google-zoekresultaten" en deze quote uit het stuk: "Meer dan dertig boekingssites hebben maandag in een brief aan Eurocommissaris Margrethe Vestager de zoekresultaten van Google bekritiseerd. De boekingssites vinden dat Google eigen reserveringssystemen voortrekt in de zoekresultaten en willen dat de Europese Commissie (EC) de concurrentiepositie van de techgigant gaat onderzoeken." Dit laat zien dat Google zowel martmeester als marktkoopman is: een combinatie die ik ook zie bij alle e-commerce platformen en waar flink wat perverse prikkels aan vastkleven;
4. Antwoordmachine: waar een kant-en-klaar antwoord, net als bij ChatGPT, Perplexity en anderen, wordt gegeven. De bronnen in de voetnoot. En we weten allemaal hoe vaak mensen op voetnoten klikken.

Voor zowel organisaties die afhankelijk zijn van het verkeer van Google als Google zelf is dit een probleem. Die organisaties zijn straks onvindbaar. Natuurlijk ook een beetje eigen schuld: jarenlang zijn zij verslaafd geweest aan het gemak van advertenties inkopen bij Google en hiermee gevonden worden. Zonder vaak goed te weten wat nu echt het rendement was. Die luiheid gaat nu worden afgestraft.

Voor Google is dit een probleem, aangezien een groot deel van de inkomsten komt uit het advertentiemodel. Het gebruik van Google is gratis voor degene die iets zoekt en de infrastructuur en de rendementen van de aandeelhouders worden bekostigd door de adverteerders. Google zal door AI-antwoordmachines worden gedwongen meer in de antwoorden te gaan zitten, maar heeft het nadeel dat deze AI-antwoordmachines (als ChatGPT en Perplexity) een abonnementsmodel hebben en daarmee direct geld van de gebruiker krijgen.

Ik ben benieuwd waar dit heen zal gaan. Hoe gaan organisaties hun diensten en content bij de klant krijgen, wanneer de klant alleen maar antwoorden wil hebben? Ik ben benieuwd of er AI-antwoordmachines komen die hier een goede dienst op kunnen aanbieden. Er valt immers veel geld bij adverteerders te halen, dat heeft Google al jarenlang bewezen.

Hoe zou Google zich wel kunnen onderscheiden? Enerzijds heeft Google een historie van alle content die het vindbaar heeft gemaakt en jaren van klikgedrag van gebruikers. Hier moeten zij een voordeel uit kunnen halen. Daarnaast zou Google jou kunnen laten betalen om bij een antwoord genoemd te worden. Ethisch zeer discutabel, maar wie weet. Google zou het ook om kunnen draaien. Als het het voor elkaar krijgt gebruikers te laten betalen voor die dienst, dan kan er een systeem worden opgezet waarbij een deel van de inkomsten terugvloeit naar degene die de informatie heeft gemaakt. Dit is overigens iets dat niet alleen Google, maar iedere AI maker zou kunnen doen. En door degene die de content heeft gemaakt te vergoeden (in plaats van de data simpelweg te stelen), kunnen zij weer investeren in het verbeteren van deze content. Wat weer positief bijdraagt aan de kwaliteit van het antwoord. Zomaar een idee...

Wat is het toch met die taximarkt in Amsterdam?

Afgelopen week heb ik het event 'De Taxi Oorlog' in De Balie bijgewoond, welke werd georganiseerd rondom het onlangs gelijknamige verschenen boek van Sander 't Sas en de eveneens gelijknamige podcastserie van BNR Nieuwsradio.

De podcast en het event, maar ook de ontwikkelingen die ik in deze markt zie n.a.v. de opkomst van platformen Uber en Bolt, laten zien dat het falen van deze markt zit in een onbetrouwbaar beleid van overheid (zo kregen chauffeurs in Amsterdam destijds geen compensatie toen de taximarkt werd 'geliberaliseerd'), onbehoorlijk bestuur en invloed uit het criminele circuit.

Bijzonder om te zien is hoe een gemeente als Amsterdam, deze avond vertegenwoordigd door Melanie van der Horst, worstelt met een vraagstuk waarbij regelgeving, toezicht en handhaving verdeeld is tussen lokale overheid (de opstap markt) en nationale overheid (bestelmarkt, dus ook de apps als Uber en Bolt). Beide markten waar iemand anders 'iets' van moet vinden, maar ook markten met eigen voorwaarden en prioriteiten. Overigens niet een typisch Nederlands probleem.

Wat mij ook opviel was dat de taximarkt traditioneel behoorlijk innovatief is. In de tijd van de taxi oorlog in Amsterdam kon de centrale auto's al volgen, uitdager Taxi Direct investeerde in een applicatie waar op basis van locatiebepaling van de telefoon de chauffeur kon worden gelokaliseerd en ik herinner mij een artikel waarbij duidelijk werd dat ook de verdeling van ritten al vrij vroeg door een 'algoritme' werd uitgevoerd. Het grote verschil dat Uber en anderen daarna hebben gebracht is dat zij, even los van de strategie en diepe zakken, deze technologie (mede door opkomst van smartphones) van achter naar voor de schermen hebben gebracht. Dus van technologie om de eigen organisatie te verbeteren naar technologie om de klant te faciliteren. Een stap die de traditionele taximarkt te laat heeft gemaakt. Daarnaast was er voor de bestaande markt geen incentive om over te stappen op digitaal betalen, een 'legacy' waar een partij als Uber geen last van had. Vanuit de traditionele taxi organisatie lag de focus dus vooral op de (belangen van de) organisatie, waar de nieuwkomers de consument meer centraal zette.

Dat de taximarkt in Amsterdam ziek is, daar was iedereen het over eens. Oplossingen werden aangedragen vanuit de sector door een uniform tracking systeem voor taxi's te ontwikkelen, klachtensystemen te koppelen aan de vergunning en de drempel om chauffeur te worden te verhogen om de kwaliteit te verbeteren. Oplossingen die door aanwezigen al meer dan 10 jaar geleden werden aangedragen, maar nooit zijn gerealiseerd. Tegelijkertijd zit de gemeente in de spagaat tussen lokale en nationale politiek en heeft het een tekort aan handhavers. Een snelle oplossing verwacht ik dan ook niet, maar het was interessant om met de podcast (aanrader!) en deze avond weer wat meer context te krijgen over de geschiedenis en de praktijk van de taxiwereld.

Een platform voor interne efficiency: de casus van Booking.com

Wat moet je als organisatie met de platformeconomie? Wat zijn de keuzes die je kunt maken?

Een van de zaken waar je als bestaande organisatie platformen voor kunt inzetten is voor het stroomlijnen van processen in de interne organisatie. Stel je bent een multinational en je werkt wereldwijd met honderden freelance creatievelingen samen voor campagnes en uitingen. Hoe houd je centraal overzicht? En hoe zorg je ervoor dat de kosten voor administratie hieromheen niet uit de hand loopt en de freelancers niet gillend weglopen omdat het indienen van een factuur meer werk is dan de klus zelf? Precies: door een intern platform.

In mijn boek 'Platformrevolutie' beschrijf ik hoe het Nederlandse platform Jellow.nl organisaties overzicht biedt in de flexibele inhuur en hiermee HR een meer strategische rol in advisering naar stafafdelingen. Onlangs kwam een vergelijkbare casus voorbij in het stuk "Hoe Booking.com de inhuur van creatieve freelancers stroomlijnt" op ZiPconomy. Revolutionair? Nee. Een grote toegevoegde waarde en een 'quick win'? Absoluut.

Bever koopt deelplatform voor outdoorspullen

Duurzaamheid en winkels: het lijkt een onmogelijke combinatie. Het verdienmodel van een winkel is het verkopen van zoveel mogelijk spullen, terwijl de meest duurzame spullen die spullen zijn die je níet koopt. Dat is ook de reden dat veel activiteiten rondom duurzaamheid in de (e)commerce zich vooral richten op nudging naar duurzame producten, transport, (beperken van) retour en eigen organisatie. Goede stappen, maar het wringt wel in de kern.

Een van de winkels die wel bereid lijkt te zijn om zich in die kern opnieuw uit te vinden, of minstens de randen op te zoeken, us outdoorwinkel Bever. Een winkel met kwaliteitsspullen (die moeten dus lang meegaan) die vorig jaar in de Tegenlicht uitzending 'de wegwerpmaatschappij' liet zien hoe het de dienstverlening had uitgebreid met onderhoud, reparatie en een inleverservice.

Daar komt nu, zoals beschreven in het stuk "Bever koopt kleding terug van klanten en start in juni met verhuur van kampeerspullen" verhuur én een deelplatform bij. Bever heeft namelijk onlangs het deelplatform voor buitensport materialen Gearshare.nl overgenomen.

Gearshare was tijdens het keuzevak Platformeconomie aan de Haagse Hogeschool waar ik een rol in speelde de casus waar studenten advies moesten geven over de mogelijke toekomstscenario's. Al met al bleek dat de businesscase erg lastig zou zijn, tenzij het onder de vleugels van een outdoorwinkel (waarmee het meer een uitbreiding van dienstverlening is en de kosten niet direct uit marge of abonnementen terug hoeven te worden verdiend) zou komen. En zo geschiedde. Mooi om te zien hoe Bever dit gaat verkennen en mooi voor Gerjan, de oprichter van Gearshare, dat het platform onder de vleugels van Bever verder kan groeien.

Dilemma: moeten we slimmer of verantwoorder worden?

Afgelopen week bezocht ik het eerste deel van het VINT Symposium 'Echt slim'. Er waren mooie bijdragen van Sander Duivestein, Menno Van Doorn, Kees Klomp, Leen Gorissen en Jane Lawton. Interessant om de dilemma's te zien: waar Kees terecht pleit voor een systeemverandering ipv damage control, kijken velen naar AI als oplossing van de grote vraagstukken waar we als mensheid voor staan..... zonder naar de kern van het probleem te kijken of deze te erkennen. En waar Leen en Jane de waanzinnige slimheid van de natuur lieten zien, waarbij het straks mogelijk is om met dieren te praten (en het de vraag is of we elkaar begrijpen), vraag ik mij af of we nu echt op meer slimheid zitten te wachten. Natuurlijk ontzettend gaaf als straks dieren in theorie mee kunnen worden genomen in governance structuren, maar het probleem van deze tijd is niet dat we niet genoeg weten. Zolang bestaande machtsstructuren in stand worden gehouden, zal er weinig veranderen. En zal meer slimheid mogelijk alleen maar leiden tot meer chaos. Daarom moeten we het misschien niet zozeer hebben over 'echt slim', maar 'echt verstandig' of 'echt verantwoord'. Waarbij Jane terecht met de vraag afsloot: laat deze generatie de aarde minstens in een zelfde staat achter als waar deze het in hebben aangetroffen? Ik verwacht van niet. Lastig.

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event? Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail (martijn@collaborative-economy.com) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie - Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’. Interesse in mijn foto’s? Check dan mijn foto pagina.