Goedemorgen! Voor je ligt weer een uitgebreide en diverse editie van mijn (bijna) tweewekelijkse nieuwsbrief over de platformeconomie en de impact van technologie op mens en maatschappij. Mooie dag en veel leesplezier!

Platformen en de strijd om het klantcontact

Een platform moet een constante balans maken tussen de belangen van directe stakeholders: vraag, aanbod en het platform zelf. Maar ook indirecte stakeholders als aandeelhouders en samenleving. Dat deze belangen soms haaks op elkaar staan zal geen verrassing zijn.

Als je kijkt naar de relatie tussen aanbieder en platform, dan heeft het platform een belang de aanbieder zo lang mogelijk en voor zoveel mogelijk transacties aan zich te verbinden. Immers: het acquireren van een nieuwe aanbieder is een kostbare zaak en onder de streep moet een posities resultaat overblijven. Alleen het maximaliseren van het aantal - en waarde van en marge op - transacties kan haaks staan op de belangen van de aanbieder. Vaak komt de pijn heel geleidelijk, zeker wanneer een platform nog moet groeien. Maar op het moment dat de markt 'veroverd' is, zit de aanbieder vast. Kijk naar hoteliers met Booking, contentmakers op platformen als OnlyFans en YouTube, verkopers bij Amazon en ga zo nog maar even door.

Is deze lock-in een probleem? In principe hoeft dit niet zo te zijn: het platform biedt wel degelijk toegevoegde waarde bij een transactie, maar op het moment dat de aandeelhouder moet worden gecompenseerd, dan kan het mis gaan.

Dit traject is goed te zien in de volgende 3 artikelen die ik de afgelopen weken las:

1. "Sportscholen kunnen niet op tegen de macht van ClassPass - FD" > Waar ClassPass eerst voor sportschoolhouders een leuke manier was om niet verkochte lessen alsnog te vullen (geen extra kosten, dus tel uit je winst), trok het platform uiteindelijk de klant naar zich toe, werden de voorwaarden aangescherpt en werden de rollen omgedraaid.
2. "How Gig Work Pits Customers Against Workers - HBR" > Een goed stuk hoe er een betere balans in de gig economy (en dan vooral de focus op delivery en taxi) kan worden gebracht. Waar een van de kenmerken van platformen doorgaans 'het oplossen van informatie asymmetrie' is (in markten waar zowel vraag als aanbod gefragmenteerd is), zie je bij dit type platformen dat er tegelijkertijd een nieuw soort informatie asymmetrie ontstaat. In het stuk: "To start, platforms need to increase transparency, reduce information asymmetry, and price their services clearly, allowing customers to better understand what they are paying for rather than only seeing an aggregated total at the end of the transaction." De afgelopen jaren zijn de systemen van prijsstelling van dit soort diensten alleen maar ingewikkelder geworden. Hierdoor weet een werkende niet wat de opbrengsten zijn en is ook niet bekend wat nu het percentage is dat het platform voor zichzelf houdt. Dit alles is goed omschreven in het Wired stuk: "Drivers Are Rising Up Against Uber’s ‘Opaque’ Pay System - In London, Uber drivers are protesting a new payment system that they say makes it impossible to understand the algorithms that decide how much they get paid." Waar in de taxiwereld vaste tarieven op veel plekken de standaard was, is dit in de platform-taxi-wereld niet het geval en kan een chauffeur op basis van historische data een gepersonaliseerd aanbod worden gedaan. Smullen voor economen, maar ethisch en maatschappelijk ongewenst.
3. Inside Amazon’s Push to Crack Trader Joe’s—and Dominate Everything - A secret war room and other tactics fueled the retail giant’s rise - WSJ > Zoals vaker in deze nieuwsbrief beschreven zijn er nagenoeg geen pure retail platformen, maar vooral combinaties van een webshop (het verkopen van eigen goederen) en een platform (waar andere verkopers hun goederen aan de klant kunnen verkopen via het platform). En dit geeft een perverse prikkel die naar mijn mening niet wenselijk is. Zo zijn er bij Amazon meerdere casussen bekend dat verkopers die veel geld investeerden en risico namen in het lanceren van nieuwe producten werden gekopiëerd en gelanceerd als huismerk van het platform. Je hoeft niet heel creatief te zijn om te bedenken wie er vervolgens het hoogst (en wie het laagst) in de zoekresultaten terecht kwam. In het WSJ artikel lees je een soortgelijke casus.

En wat doe je hier tegen? Ik denk dat het verschilt per soort platform. En het hangt er ook vanaf of een platform al dominant is in jouw markt, of opkomend is. Uiteindelijk is altijd mijn advies: zorg ervoor dat het platform voor jou werkt en niet andersom. En besef je heel goed dat je het klantcontact verlegt naar een partij die er alle belang bij heeft dit zo te houden en een afhankelijkheidspositie opbouwt doordat het platform de regels en voorwaarden van het spel zo kunnen veranderen. Aan de andere kant is er natuurlijk ook altijd een wederzijdse afhankelijkheid: een platform zonder aanbieders is waardeloos. En is er een enorm divers speelveld in de platformeconomie: deze moet niet worden beoordeeld op basis van het sentiment en voorbeeld dat een aantal spelers hebben gecreëerd.

Een paar oplossingen / gedachten:

1. Herhaling: jij bent ondernemer, dus denk goed na over hoe jij een platform voor jou laat werken;
2. Spreid je kansen: afhankelijkheid van 1 partij is nooit gezond, ook niet in de platformeconomie;
3. Organiseer: wanneer aanbieders zich organiseren, dan ligt er een kans om een gelijker speelveld te creëren;
4. Investeer zelf ook in klantcontact, marketing, etc;
5. Bedenk bij iedere samenwerking wat het 'exit scenario' kan zijn op het moment dat je de samenwerking beeïndigd;
6. Leer van het verleden: ook bij een classpass (maar ook veel andere platformen) was het vooraf te voorspellen dat er een verschuiving van 'additioneel' naar meer 'structureel' zou plaatsvinden. Dat is echt geen rocket science. Brancheverenigingen (organiseren!!) hebben hier een verantwoordelijkheid in: zij zouden een veel betere helikopterview moeten hebben.

To zover.

n.b. in dit stuk ben ik ingegaan op de relatie tussen aanbieder en platform, maar in de praktijk zie je natuurlijk ook dat een te dominante positie ook veel innovatie tegenhoudt. Zo heb ik tijdens mijn reis door Marokko eerder in mei voornamelijk gebruik gemaakt van Booking om mijn (9) verschillende accomodaties te boeken. Hierin heb ik (wederom) dat dit platform voor de klant echt heel veel gebreken kent (slechte zoekresultaten, verkeerde of beperkte informatie, etc.), maar tja: er is weinig alternatief. Behalve natuurlijk gewoon zelf naar een hotel bellen of kijken of er via sympathieke platformen als TimeToMomo iets te vinden is.

Marktplaats: 25 jaar

Wanneer iemand mij vraagt wat het meest succesvolle platform in Nederland is, dan is er natuurlijk genoeg keuze, maar kom ik eigenlijk altijd op hetzelfde platform uit: Marktplaats. Met 19 miljoen verkopen per jaar is dit toch echt wel het meest ingeburgerde platform in Nederland. Onlangs kwam dit informatieve, maar niet spannende (wat op zich bij Marktplaats past) persbericht voorbij met wat leuke weetjes.

Op weg naar een Leefbaar Tarief: ‘Ook freelancers verdienen een eerlijk inkomen’

Wat moet je als freelancer verdienen om uit te komen op een leefbaar loon? Dat is een vraag die moeilijker is te beantwoorden dan je denkt. Dat is de reden dat we met de WageIndicator Foundation naast het Living Wage en het Living Income nu ook het Living Tariff (Leefbaar Tarief) hebben ontwikkeld. Met als doel om een werkende die niet in dienst is (dus: freelance, maar ook mensen die volgens de regeling dienstverlening aan huis werken) een goed geïnformeerde beslissing te laten maken over wat een minimaal uurtarief zou moeten zijn. Dit inclusief beroepsgerelateerde kosten, sparen voor pensioen, tijd voor administratie en acquisitie en meer.

Het Living Tariff is nu live voor Kenia, India, Indonesië, Pakistan en Nederland. Tijdens onze team meeting in India eerder dit jaar interviewde ik 4 collega's die vanuit hun eigen discipline aan deze tool hebben gewerkt. De podcast staat intussen online en afgelopen week publiceerde ZiPconomy mijn blog over deze aflevering.

Ik ben trots op het eindresultaat. Trots op hetgeen wat nu staat met het Living Tariff, iets dat naast het Living Wage en Living Income nu ook zij die geen dienstverband internationaal helpen beter geïnformeerde beslissingen te maken. En trots op deze aflevering: het was een flinke puzzel om 4 interviews in één podcastaflevering samen te laten komen.

Een maximum commissie een goed idee voor maaltijdbezorging?

Een van de oplossingen om gebruikers van platformen te beschermen zou je kunnen vinden in het maximaliseren van de commissie die een platform mag inhouden. Misschien wat rigoureus, maar in sommige steden in de Verenigde Staten bij maaltijdbezorgplatformen zijn hier al experimenten mee gedaan.

Het stuk "Regulating Powerful Platforms - Unintended effects of imposing fee caps on US food-delivery platforms" laat een onderzoek zien naar de effecten van een dergelijke 'cap'.

"In a recent study of the restaurant industry forthcoming at Information Systems Research, we provide insights into the intended and unintended consequences of regulating online food delivery platforms. The global online food delivery market is a $121 billion business in 2022, and the market is projected to reach $250 billion by 2028. However, high platform fees have increasingly sparked concerns from not only restaurant owners but also policymakers. To support local restaurants, on April 13, 2020, San Francisco became the first city to order delivery platforms to cap their commission fees at 15%, which is about half of the original rate. The regulation covers independent restaurants but not chain restaurants. Similar measures are imposed by dozens of other cities such as Los Angeles, Seattle, Washington D.C., and New York City. Although many of these cities considered commission caps as an “emergency order” to protect small businesses that were hit hard by the COVID-19 pandemic, some cities such as Seattle, Washington and Portland, Oregon have decided to make the caps permanent, whereas other cities like San Francisco have gone back and forth—first making the caps permanent but later reversing the action."

De resultaten zijn absoluut de moeite van het lezen waard.

Update AI en copyright

De arbeid achter AI en de manier waarop AI-bedrijven bezig zijn met de grootste dataroof in de geschiedenis is iets dat mij echt fascineert. Ik kom binnenkort (nee, geen deadline...) met een stuk hierover. In de tussentijd is het natuurlijk de vraag: wat mag er allemaal en wie heeft waar iets over gezegd? Dat kwam voorbij in het stuk: "Generative AI and Copyright Law: A Primer - Everything you need to know about how generative AI is challenging copyright law" uit de nieuwsbrief van James Muldoon. Een mooi overzicht en aanrader om te lezen.

Casus platform in een business omgeving

Hoewel to-consumer platformen veel aandacht krijgen, is de echt grote winst te halen in business omgevingen. Een mooi voorbeeld van een platform in een business omgeving is Floriday.io, het platform dat is gebouwd door een van de grootste en oudste offline platformen van Nederland: Royal FloraHolland. Om het verhaal achter het platform te delen wordt een vierdelige video serie gemaakt, waar ook ik een bijdrage aan heb mogen leveren. De eerste aflevering staat intussen online.

In de media: reflectie op het 'tijdperk' van flitsbezorging

De hype (het is altijd de vraag natuurlijk voor wie iets een hype is) rondom flitsbezorging lijkt op zijn eind. Met het vertrek van enkele spelers in de markt en het overblijven van één laatste speler lijkt een kostbare strijd van het vergaren van marktaandeel tegen hoge kosten op zijn einde te zijn gekomen.

Ik werd eerder deze maand een aantal keer gevraagd reflectie te geven op deze ontwikkeling. Een opsomming:

• Wat heeft 4 jaar flitsbezorging opgeleverd? ‘Thuisbezorgd en Picnic plukken de vruchten’ in MTSprout;
• Zo snel als de flitsbezorgers kwamen, zo snel knijpen ze in de remmen op de website van de NOS;
• Getir vertrekt, is dit het einde van flitsbezorging? in De Volkskrant;
• Flitsbezorgers verdwijnen even snel als ze gekomen zijn in het FD.

Door mijn vakantie nog enkele verzoeken voor interviews (o.a. Radio1 en BNR) moeten afslaan en er staan er nog wat gepland, maar volgens mij is intussen alles dat moet worden gezegd wel gezegd.

Nog wat plaatjes uit Marokko (het oog wil ook wat na al die tekst...)

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event? Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail (martijn@collaborative-economy.com) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie - Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’. Interesse in mijn foto’s? Check dan mijn foto pagina.