Goedemorgen! En de beste wensen voor 2024. In 2024 staan er voor mij weer de nodige mooie uitdagingen op het programma:

• Met de WageIndicator Foundation ga ik weer aan de slag om de globale vraagstukken in de kluseconomie op te pakken. Dit doe ik met een tof team middels een tweewekelijkse nieuwsbrief, podcasts, webinars en het ontwikkelen van diverse tools als het Living Tariff om de positie van platformwerkers wereldwijd te verbeteren. In Maart organiseren we een groot congres in India en zal ik veel van de collega's van de foundation, die echt overal ter wereld zitten, voor het eerst 'live' ontmoeten;
• Met het lectoraat Platformeconomie van de Haagse Hogeschool zal ik weer veel onderzoek met praktijk verbinden, nieuwe onderzoeksvoorstellen schrijven, bijdragen aan de minor 'Bouw je eigen platform' (die mogelijk ook voor internationale studenten wordt opgezet) en de nodige momenten organiseren waar de verschillende stakeholders in het debat rondom specifieke vraagstukken live bijeen komen;
• KlusCV/GigCV (nu impact op ruim 200.000 werkenden) zal in 2024 in een volgende fase belanden en voor de lange termijn worden geborgd. Daarnaast wil ik veel onderzoek doen rondom dataportabiliteit voor platforwerkers: zie hier mijn draft onderzoeksagenda. En zal ik in samenwerking met de Jobtech Alliance aan de slag gaan om GigCV in Kenia te introduceren;
• Onderzoekssamenwerkingen met o.a. TNO, Maastricht University, VU en Universiteit Twente;
• En alles wat 'verder ter tafel komt'. Denk aan presentaties, onderzoeken in opdracht (zo deed ik in 2023 onderzoeken voor de ABU en voor de Organisatie Erkende Verhuizers), adviestrajecten en meer.

Genoeg te doen dus. Maar ik heb altijd ruimte voor nieuwe uitdagingen. Mocht er iets bij jou spelen, laat het dus vooral weten.

In deze editie, de eerste van 2024, ga ik in op de Europese Platformwork Directive, vraag ik nogmaals aandacht voor het gratis event 'Designprincipes voor een Duurzame Platformeconomie' en deel ik een interview dat verscheen in Reflex.

Fijne week!

Waarom de Platformwork Directive het toch nét niet haalde

De Europese Platformwork Directive had een groot verschil moeten maken voor platformwerkers (met een focus op 'on demand' werk als bezorging en taxi) in Europa. De bewijslast van het werkgeverschap zou worden omgedraaid en er zouden verschillende verplichtingen komen mbt transparantie en uitlegbaarheid van de manier waarop technologie de werkenden aanstuurt, toegang tot werk geeft, beloond, bestraft en evalueert.

Er was een principeakkoord en de champagneflessen werden opengemaakt. En niet veel later konden deze week de kast in: het principeakkoord kregen alsnog niet voldoende steun. In dit artikel van het FD lees je er meer over. Zoals het volgende fragment:

"Onder meer Frankrijk, Italië, de Baltische staten, Bulgarije, Ierland, Zweden, Hongarije, Finland en Griekenland voelen weinig voor de platformdeal. Parijs vindt dat de EU niet te veel regels over arbeidsmarktbeleid aan platformbedrijven moet opleggen, omdat dit innovatie zou remmen. De platforms bieden tenminste wel werk aan de vaak kansarme werkzoekenden in de achterstandswijken. Bij te veel regulering nemen de platformbedrijven wellicht de wijk, is de vrees. Deliveroo heeft Nederland al verlaten, nadat de rechter hier besloot dat maaltijdbezorgers werknemers en geen zzp’ers zijn.

De platformdeal wankelt nu, al probeert België te redden wat er te redden valt. De zuiderburen nemen op 1 januari de voorzittershamer over van Spanje, en zien het versterken van sociale wetgeving in de Europa als een van hun speerpunten. België wil de onderhandelingen met het Europarlement heropenen, om zo meer concessies met deze medewetgever af te spreken. De tijd hiervoor is beperkt, omdat de Europese verkiezingen eraan komen. De verwachting is dat rechts dan meer zetels wint. Rechtse partijen zijn minder geneigd tot sociale wetgeving."

Hoewel ik al eerder kritisch was over de directive, zo ben ik van mening dat 2 soorten wetten (juridische status werkende en impact technologie op werkenden) niet in één wet moeten worden gestopt en zet de directive kwetsbare werkenden waar een platform niet onderdeel is van de transactie buiten spel, vind ik het wel erg jammer dat er geen deal mogelijk was. Omdat een deal een doos van pandora met nieuwe vraagstukken zou hebben geopend en politici zou hebben gedwongen keuzes te maken over onderwerpen die te lang zijn blijven liggen. En misschien was dat dan ook wel juist waar de tegenstemmers bang voor waren... Struikelblok van de directive is imho dat het wordt gebruikt als opstapje om ook de niet-platform markt op zowel niveau van contractvorm als impact technologie op werk te reguleren. Dat is wel erg veel tegelijk, wat tegenstanders (en lobbyisten) ruimte geeft om lek te schieten.

Wat laat deze uitkomst ons zien? Ik denk vooral dat het ontzettend moeilijk is om op Europees niveau een verandering te kunnen bewerkstelligen om de fundamenten van de arbeidsmarkt te veranderen. Door te kiezen voor een heel zichtbare groep kwetsbare werkenden (ze bepalen immers het straatbeeld en zijn goed herkenbaar) en dit te combineren van een 'Taylorism on steroids' managementsysteem dankzij technologie was er een unieke invalshoek. Een zichtbaar probleem en een duidelijke urgentie. Daar lag een grote kans om iets goeds te doen voor de werkenden.

Aan de andere kant negeerde deze directive, en dan vooral het stuk over de omgekeerde bewijslast, dat diezelfde werkzaamheden zonder platform bemiddeling ook op kwetsbare werkenden die in veel gevallen niet eens mogen werken in het land waar zij aan de slag zijn. Men was zich hiervan bewust, maar zag ook dat een arbeidsmarkthervorming politiek niet aan zou slaan. Er is dus (met de beste bedoelingen) gegokt. En (zoals het er nu naar uit ziet): verloren.

En nu? Mijn advies zou zijn om de directive in 2 stukken te knippen. Het voordeel hiervan is dat het stuk over de impact van technologie veel breder kan worden getrokken dan de platformen die nu onder de directive zouden vallen. En hiermee veel meer impact maken. Hiermee haal je voor de platformwerkers veel elementen weg die bij dragen aan werkdruk, werk(on)geluk en een ongelijk speelveld tussen werkenden en platform. Ongeacht de juridische status van de werkende. Ik verwacht (maar ben geen beleidsmaker of Europarlementariër) dat het ook makkelijker zal zijn om hier de handen voor op elkaar te krijgen. En verweren als 'het tegenhouden van innovatie' zal ook makkelijker de kop kunnen worden ingedrukt. En kan men zich niet meer verstoppen achter het bewust complex (en niet uitlegbaar en controleerbaar) maken van systemen en het ongelijk behandelen van werkenden obv 'personal pricing'. Dan heb je al veel problemen te pakken. Dat heb ik wel geleerd in de podcast en blog 'kennis is macht, ook in de platformeconomie' die ik eerder voor de WageIndicator Foundation maakte.

Voor het deel over het werknemerschap zie ik eigenlijk alleen een oplossing in een aanpassing van het fundament van de arbeidsmarkt. Hierbij hoort ook het erkennen dat er veel onderdelen zijn in de arbeidsmarkt die we jarenlang hebben verwaarloost en genegeerd in het debat. Want hoewel iedereen het er over eens zou kunnen zijn dat maaltijdbezorgers geen freelancers zijn, weten we ook allemaal dat het werknemerschap veel problemen echt niet zal oplossen. Misschien moeten we daarom wat minder aandacht geven aan de juridische vorm, maar over de losse elementen die bijdragen aan de (on)zekerheid van werk. Ik noemde dit eerder een keer "het de- en rebundelen van sociale zekerheden voor alle werkenden". Maar hiervoor is nog een lange weg te gaan. Des te belangrijker om het stuk over impact technologie op werk(enden) snel op te pakken.

To be continued vermoed ik...

19 Januari event: Designprincipes voor een duurzame platformeconomie

Met de groeiende impact van platformen op onze economie en samenleving groeit ook de vraag hoe we kunnen toewerken naar een platformeconomie die werkt voor iedereen. Veel stappen naar een duurzame(re) platformeconomie richten zich op het achteraf beperken van ongewenste - en het versterken van gewenste - effecten. Dit terwijl deze waarden ook kunnen worden meegenomen bij het design van het platform en de platform onderneming. Met de ervaring en inzichten die ik de afgelopen jaren heb opgedaan ben ik er van overtuigd dat dit de enige manier om van wat veel wordt ervaren als 'moeten' (compliant zijn aan regelgeving, data delen, een goede governance structuur) om te buigen naar een 'natuurlijk' iets dat uiteindelijk ook bijdraagt aan de waardepropositie van het platform. Oftewel: van een last naar een strategische asset.

De grote vraag is alleen: 'maar hoe dan?!'. Dit is de vraag die centraal staat tijdens dit event dat ik op vrijdag 19 januari bij de Haagse Hogeschool organiseer. Samen met 13 sprekers en maximaal 60 deelnemers gaan we deze uitdaging aan.

Na een inleiding van ondergetekende zullen we met de deelnemers in roundtable sessies in gesprek gaan over de volgende designprincipes:

• governance
• eigenaarschap
• data en AI
• regelgeving 'by design'
• ethiek

Deze sessies worden begeleidt door experts met veel ervaring in de platformeconomie en hun specifieke onderwerp. Denkers én doeners.

Daarna gaan we in gesprek met heb die 'hier iets mee moeten': platformbedrijven, overheid en onderwijs. Om te verkennen hoe deze principes in de praktijk kunnen worden toegepast.

Naast kennisuitwisseling, het bijeen brengen van verschillende werelden en netwerk, is het doel van dit event om een start te maken met de doorvertaling van wat vaak een conceptuele discussie blijft naar de praktijk. En hiermee een start te maken van een verkenning hoe een meer duurzame platformeconomie, met de wensen en belangen van iedereen meegenomen, kan worden gerealiseerd.

Er is nog beperkt plek! Meer informatie en inschrijven kan via deze link. Ik hoop je de 19e live te ontmoeten!

Publicatie: 'Platformisering biedt kansen'

Voor Reflex, het magazine vanuit de ABU, werd ik geïnterviewd over de kansen voor uitzenders in de platformeconomie.

Het stuk is in PDF te lezen via deze link

Het 'Whitepaper platformwerk' waar in dit artikel over wordt gesproken is in PDF te downloaden via deze link.

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event? Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail (martijn@collaborative-economy.com) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie - Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’. Interesse in mijn foto’s? Check dan mijn foto pagina.