Goedemorgen! In deze (349ste) editie een aankondiging én uitnodiging voor een mooi event dat ik op 19 januari organiseer: "Designprincipes voor een duurzame platformeconomie" en een aantal laatste stukken uit de media die ik van wat duiding heb voorzien.

Afgelopen weken weer aan veel vraagstukken en onderzoeken een bijdrage mogen leveren. Vanuit WageIndicator lanceerden we een 'living tariff' tool voor platformwerkers in Kenia, Pakistan en Indonesië en met de studenten van de minor 'Bouw je eigen platform' organiseerde ik een bezoek aan Freshheads in Tilburg (de studenten kregen hier feedback op hun platform propositie) en (ism de HvA) een bezoek aan De Koepel gevangenis in Haarlem voor een dag over ethische en maatschappelijke afwegingen bij het bouwen van een online marktplaats. En kwam een samenwerking een stap dichterbij om in 2024 KlusCV (GigCV) te lanceren in Kenia met als doel om de positie van vrouwen in de arbeidsmarkt daar te versterken.

In de eerste editie van 2024, welke op maandag 8 januari zal verschijnen, zal ik ook wat meer ingaan op wat ik in 2023 heb gedaan en wat mijn plannen en ambities voor 2024 zijn. Er staan wat mooie dingen op de planning, waarbij ik altijd nog genoeg ruimte vrijlaat voor spontane expedities.

Volgende week woensdag ontvang je de laatste nieuwsbrief van 2023, wat een mooi interview is met een mede-reisgenoot in de platformeconomie die ik onlangs in Barcelona interviewde voor The Gig Work Podcast. Fijne feestdagen, wees dankbaar, wees lief voor elkaar en blijf je verwonderen. Groet! Martijn

19 Januari event: Designprincipes voor een duurzame platformeconomie

Met de groeiende impact van platformen op onze economie en samenleving groeit ook de vraag hoe we kunnen toewerken naar een platformeconomie die werkt voor iedereen. Veel stappen naar een duurzame(re) platformeconomie richten zich op het achteraf beperken van ongewenste - en het versterken van gewenste - effecten. Dit terwijl deze waarden ook kunnen worden meegenomen bij het design van het platform en de platform onderneming. Met de ervaring en inzichten die ik de afgelopen jaren heb opgedaan ben ik er van overtuigd dat dit de enige manier om van wat veel wordt ervaren als 'moeten' (compliant zijn aan regelgeving, data delen, een goede governance structuur) om te buigen naar een 'natuurlijk' iets dat uiteindelijk ook bijdraagt aan de waardepropositie van het platform. Oftewel: van een last naar een strategische asset.

De grote vraag is alleen: 'maar hoe dan?!'. Dit is de vraag die centraal staat tijdens dit event dat ik op vrijdag 19 januari bij de Haagse Hogeschool organiseer. Samen met 14 sprekers en maximaal 60 deelnemers gaan we deze uitdaging aan.

Na een inleiding van ondergetekende zullen we met de deelnemers in roundtable sessies in gesprek gaan over de volgende designprincipes:

• governance
• eigenaarschap
• data en AI
• regelgeving 'by design'
• ethiek

Deze sessies worden begeleidt door experts met veel ervaring in de platformeconomie en hun specifieke onderwerp. Denkers én doeners.

Daarna gaan we in gesprek met heb die 'hier iets mee moeten': platformbedrijven, overheid en onderwijs. Om te verkennen hoe deze principes in de praktijk kunnen worden toegepast.

Naast kennisuitwisseling, het bijeen brengen van verschillende werelden en netwerk, is het doel van dit event om een start te maken met de doorvertaling van wat vaak een conceptuele discussie blijft naar de praktijk. En hiermee een start te maken van een verkenning hoe een meer duurzame platformeconomie, met de wensen en belangen van iedereen meegenomen, kan worden gerealiseerd.

Meer informatie en inschrijven kan via deze link. Ik hoop je de 19e live te ontmoeten!

Eerste test van de DSA

De Digital Service Act (DSA) is alweer even actief. Deze wet legt bepaalde verantwoordelijkheden bij grote 'gatekeeper' platformen. Nadat de wet werd ingevoerd was het natuurlijk de grote vraag: wat is de impact? En die impact die kun je natuurlijk alleen bepalen wanneer je vermoedens van overtreding onderzoekt en vervolgens handhaaft.

X, het voormalige Twitter, is hier natuurlijk een perfecte eerste casus voor. Na de overname door Elon Musk zijn veel afdelingen die iets zouden moeten met de elementen die onder de DSA vallen de laan uit gestuurd. Reden genoeg voor de Europese Commissie om een onderzoek naar het platform te starten. Het richt zich op de volgende gebieden:

• The compliance with the DSA obligations related to countering the dissemination of illegal content in the EU, notably in relation to the risk assessment and mitigation measures adopted by X to counter the dissemination of illegal content in the EU, as well as the functioning of the notice and action mechanism for illegal content in the EU mandated by the DSA, including in light of X's content moderation resources.
• The effectiveness of measures taken to combat information manipulation on the platform, notably the effectiveness of X's so-called ‘Community Notes' system in the EU and the effectiveness of related policies mitigating risks to civic discourse and electoral processes.
• The measures taken by X to increase the transparency of its platform. The investigation concerns suspected shortcomings in giving researchers access to X's publicly accessible data as mandated by Article 40 of the DSA, as well as shortcomings in X's ads repository.
• A suspected deceptive design of the user interface, notably in relation to checkmarks linked to certain subscription products, the so-called Blue checks.

Volgens mij een heel mooie testcase.

Mantelzorg via een platform

Waar veel mensen platformen vanuit hun silo bekijken, kijk ik naar platformen als organisatie, allocatie en governance mechanisme. Een middel om binnen de gestelde kaders actoren autonoom met elkaar transacties uit te kunnen laten voeren. Platformen centraliseren (aan beide zijden) gefragmenteerde markten en ontsluiten hiermee vaak ook onbenutte capaciteit.

In de zorg zien we ook steeds meer platformen voorbij komen. Op dit moment ligt het vergrootglas nog te veel op silo's, zoals: freelancers in de zorg. Vanuit een kortetermijn perspectief niet verrassend, maar vanuit een strategisch perspectief een gemiste kans. De vraag is: hoe kun je zorg veter organiseren door gebruik te maken van platform denken?

Onlangs kwam in het bericht 'Nationale Nederlanden verzelfstandigt platform voor mantelzorgers' een mooi voorbeeld voorbij. In dit bericht: "Zorggenoot werd in 2022 gelanceerd als een online platform rondom mantelzorg. Van tips, oplossingen en achtergrondinformatie (onbeperkt toegang) tot een hulplijn met mantelzorgmakelaars."

Wanneer je met mantelzorg te maken krijgt is dit in veel gevallen relatief onverwacht. Hier is duidelijk behoefte aan snel en eenvoudig toegang tot praktische kennis, maar ook tot kennis van processen en procedures waar je je als gemiddelde burger niet in verdiept tot het moment daar is.

Een ander mooi voorbeeld in dit domein dat ik al enkele jaren volg en ook wel eens in deze nieuwsbrief heb beschreven is het Belgische Helpper: "Via Helpper worden PVB/PAB budgethouders en zorgorganisaties die hulp zoeken met dagelijkse taken zoals vervoer, boodschappen doen, gezelschap, ... verbonden met flexibele & enthousiaste assistenten uit de buurt." Of in Nederland de Thuisleefgroep: "Wij zetten ons in om de markt van zorghulpmiddelen toegankelijker en overzichtelijker te maken. We helpen mensen met een zorgvraag met het vinden van de juiste hulpmiddelen. Met onze software-oplossingen ondersteunen we professionals bij de inzet van zorgtechnologie en het geven van persoonsgericht advies."

Mooie initiatieven. Waarbij het uiteindelijk draait om het faciliteren en ontzorgen van de gebruikers (vraag en aanbod), zodat er zoveel mogelijk tijd kan worden besteed aan zorg.

Europese Platformwork Directive weer een stap verder

Het Europees Parlement en de Europese Raad hebben een voorlopige deal over nieuwe regels om platformwerkers te beschermen. Mooi om te zien hoe deze nieuwe wet weer een stap verder is.

In mijn eerdere nieuwsbrieven ben ik regelmatig kritisch geweest op deze directive. Ik was voornemens om in deze editie hier verder op in te gaan, maar gezien mijn drukke agenda deze dagen (en deze editie is al best lang ;-)) heb ik besloten om een diepere analyse over het jaar heen te tillen: in de editie van 8 januari lees je er meer over! (cliffhanger, ik weet het ;-))

Succesfactoren voor een succesvol platform

Om toch een beetje in de stemming voor een witte kerst te komen een stuk over een platform voor wintersport dat onlangs een investering van 3,1 miljoen pond ontving.

Veel mensen zien een platform als een doel, in plaats van een middel om een doel te bereiken. En op het moment dat je een platform als een middel ziet, dan zul je ook ontdekken dat het middel voor veel vraagstukken niet bruikbaar is. Zo had een relatie onlangs een lekkage in huis en vroeg aan mij: "op zo'n moment zou ik echt een platform willen hebben waar ik eenvoudig een loodgieter in kan huren om dit klusje op te knappen". Begrijpelijk in zijn situatie, maar het is wel dat een platform (marktplaats) twéé zijden moet bedienen. Dat een platform in deze situatie voor de consument duidelijk meerwaarde heeft is duidelijk: deze heeft een probleem dat snel moet worden opgelost. Maar voor de aanbieder (in dit geval loodgieter) is de waarde beperkt: deze wil liever grotere klussen, zelf de agenda indelen en heeft belang bij een relatie in plaats van een eenmalige transactie. Je moet altijd ook maar zo denken: het gegeven dat een bepaald platform nog niet bestaat kan betekenen dat je een briljante niche hebt ontdekt, of omdat het een slecht idee is ;-)

Dan de casus van het artikel. "It is an on-line booking platform where people can pick their instructor and leave reviews and comments. Maison Sport is currently present in over 400 resorts with over 1,300 qualified instructors across France, Switzerland, Italy and Austria." Iedereen die wel eens op wintersport is geweest en skiles heeft geboekt is bekend met het omslachtige proces van het boeken van een skiles en de onzekerheid of de leraar of lerares er iets van bakt.

Het voordeel voor vraag en aanbod lijkt dan ook duidelijk, blijkt ook uit deze quote uit het artikel: "Maison Sport offers reduced costs to the customer of as much as 50% and provides a more ethical and profitable practice for the instructors, who keep up 93% of the cost of the lessons." Gesneden koek zou je zeggen. Toch zijn er een aantal directe en indirecte uitdagingen.

Direct:

• Als klant ga je waarschijnlijk maar één keer per jaar op wintersport, dus je zult slechts één keer per jaar een boeking doen. Kunnen de kosten om een klant binnen te halen hier tegenop?
• Het is na een eerste match makkelijk om het platform te omzeilen, tenzij je ieder jaar een andere leraar wilt of in een ander gebied wilt gaan skiën.
• Het is de vraag of dezelfde kwaliteitscontroles kunnen worden waargemaakt als bij een ski-school. Zo kun je als instructeur in de procedure van aanmelden aanklikken welke papieren je hebt, maar wordt er niet gevraagd deze te uploaden.
• Het is de vraag of de vertrouwensmechanismen als de reviews opwegen tegen de interne controle (en aanspreekpunt) van een skischool.

Indirect:

• Skischolen leiden ook leraren op. Wanneer skischolen worden vervangen voor individueel opererende instructeurs is het de vraag of er op de lange termijn genoeg gekwalificeerde instructeurs overblijven.

En een laatste bedreiging is de stappen die bestaande skischolen kunnen zetten. "In France, Maison Sport’s instructor pool is second only to the Ecole de Ski Francais, a company that was founded in 1937." Er is dus een grotere skischool met landelijke dekking. Op het moment dat deze nu een keer in actie komt en de pijnpunten van het boeken en plannen oplossen, dan kan het zomaar spannend worden. Al hebben bestaande scholen natuurlijk wel de schijn van digitale innovatie tegen.

Is het platform nu kansrijk of kansloos? Uiteindelijk ligt de sleutel voor succes natuurlijk grotendeels in de uitvoer, maar is er met een simpel idee wel al door een simpele checklist een goede inschatting te maken. Daarom deel ik onderstaande lijst die is gebaseerd op de lijst in mijn boek en die we voor de minor verder hebben doorontwikkeld:

In de media

Eerder gepubliceerde blogs en stukken in deze nieuwsbrieven zijn o.a. ook verschenen op:

• iBestuur: 'serieus investeren in Public Spaces'
• ZiPconomy: 'Magalí Gurman (Glovo): ‘De flexibiliteit van de platformeconomie sluit goede arbeidsvoorwaarden niet uit’

En een artikel waar ik een bijdrage aan mocht leveren:

• Binnenlands Bestuur - "Eerste EU-regels voor management via algoritmes - De Europese richtlijn voor platformwerk stelt grenzen aan de inzet van algoritmes en AI op de werkvloer."

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event? Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail (martijn@collaborative-economy.com) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie - Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’. Interesse in mijn foto’s? Check dan mijn foto pagina.