Goedemorgen! Afgelopen week weer veel op pad geweest met de laatste sessie van de Masterclass Netpolitiek, voorbereidingen bij de HvA voor een dag over ethiek en publieke waarden voor de minor 'Bouw je eigen platform' van de Haagse Hogeschool en een presentatie door de oprichter van Go Sharing. Ook lanceerden we vanuit de WageIndicator Foundation de 'living tariff tool' voor Indonesië, Kenia en Pakistan. En ben ik weer een stap verder om mogelijk in 2024 KlusCV in enkele landen in Afrika te lanceren. En staat de eerste buitenlandse presentatie voor 2024 weer in de agenda: in maart mag ik naar India. Nog nooit geweest en erg veel zin in.

Tussen het dichten door (de Sint kwam ook hier langs) weer een paar stukken verzameld en voorzien van mijn duiding en commentaar. Fijne week!

Hoe de rel bij OpenAI de spanning tussen moraal en kapitaal laat zien

Het is intussen alweer ruim twee weken geleden dat de soap rondom het leiderschap bij OpenAI begon. Het zal je niet zijn ontgaan dat CEO van OpenAI, bekend van ChatGPT, onverwachts de laan werd uitgestuurd. Om vervolgens bekend te maken dat hij in dienst was getreden bij Microsoft, die een groot aandeel in OpenAI heeft, met de boodschap dat ieder die wilde volgen (en dat waren er blijkbaar nogal wat) welkom was om mee te gaan.

Uiteindelijk ging deze soap (of hoe je het ook noemen wil) niet over leiderschap, maar over belang, macht en de balans tussen snelheid en nauwkeurigheid/ethiek.

Om dit te begrijpen is het belangrijk om terug te gaan naar het ontstaan van OpenAI. Op de eigen website is hier het volgende over terug te lezen:

"We founded the OpenAI Nonprofit in late 2015 with the goal of building safe and beneficial artificial general intelligence for the benefit of humanity. A project like this might previously have been the provenance of one or multiple governments—a humanity-scale endeavor pursuing broad benefit for humankind."

OpenAI is opgericht door Elon Musk, Sam Altman, Peter Thiel en anderen. Met de tijd bleek het lastig om met de nonprofit genoeg geld op te halen die nodig was om de ambities van het bedrijf bij te kunnen houden. Er werd besloten om een 'for profit' bedrijf aan vast te knopen, waarbij de non-profit entiteit de eindcontrole behield. In de for-profit entiteit kon worden geïnvesteerd (Microsoft deed een enorme duit in het zakje), maar met een 'beperkt' rendement. Ik zet het woord beperkt tussen haakjes, omdat het rendement nooit meer dan 100x de inleg kon bedragen.

Met deze constructie leek het alsof het geweten en het aandeelhoudersbelang strikt van elkaar gescheiden waren. Zelfs Microsoft had met een grote investering niets in te brengen. Tot het moment dat het bestuur Sam op straat zette en een dominospel in werking werd gezet dat de ondergang van OpenAI had kunnen betekenen.

Vlak na het ontslag sprak journaliste Kara Swisher met Satya Nadella, CEO van Microsoft. Een erg interessant interview om terug te luisteren. Nadella geeft in het gesprek aan verbaast te zijn over de stap en de relatie met OpenAI te willen behouden. Maar ook dat áls het weer goed zou komen hij veel meer grip op OpenAI zou willen hebben. Een niet verrassend antwoord: volgens Swisher heeft het bedrijf zo'n 13 miljard dollar in OpenAI zitten. Dit laatste wordt niet door Nadella bevestigd (en ook niet ontkend).

Over de reden van het ontslag wordt nu gesproken over een ontdekking binnen het bedrijf die de al heersende spanning tussen de groep die snel willen gaan en de groep die het goed willen doen op de spits dreef. NOS schreef hier het volgende over:

"Aanleiding is berichtgeving van The Information en Reuters. Het gaat hier om de doorbraak die ook wel "Q*" (uitgesproken als Q-star) wordt genoemd. Het zou onder meer in staat zijn wiskundige sommen op te lossen die andere AI-varianten te moeilijk vinden. De veronderstelde doorbraak zou medewerkers ongerust hebben gemaakt dat er niet genoeg veiligheidswaarborgen zijn. "

Uiteindelijk weten we allemaal dat Sam Altman terug is gekomen bij OpenAI, het bestuur van de foundation op 1 persoon na is opgestapt en Microsoft een stoel in het bestuur heeft gekregen. Snelheid heeft dik gewonnen. En ook het kapitaal: ik ben benieuwd wat de volgende stappen van het bedrijf zijn. Ik stel voor om het woord 'open' nu definitief uit de bedrijfsnaam te schrappen ;-)

De casus van OpenAI laat zien hoe groot de spanning kan zijn tussen 'moraal en kapitaal'. Zelfs op het moment dat er een structuur is die dit zou moeten beschermen, kan het alsnog uit de hand lopen.

Nathan Schneider, o.a. bekend van het op de kaart zetten van platform coöperaties en het concept 'exit to community', deelde in een aantal berichten op social.coop: "The bonkers part is the utter disconnection between the purpose and the pragmatics, and that the purpose was in the hands of unaccountable ideologues. Now it is in the hands of unaccountable pragmatists."

Ik denk dat we om te beginnen als samenleving minder naïef moeten zijn over dit soort initiatieven. Want ook al is ChatGPT een waanzinnige technologie: het feit dat het bedrijf is opgericht door de twee grootste libertariërs ter wereld die bekend staan om het experimenteren op miljarden mensen met technologie die nog niet af is en zeker niet perfect is, had vanaf dat één al de nodige wenkbrauwen mogen fronsen. En voor wie nog in de veronderstelling was dat de markt dit wel op zou lossen....

Hoe PublicSpaces het private domein van internet weer (semi) publiek wil maken

Vorige week verscheen een mooi stuk in De Correspondent over PublicSpaces: een initiatief dat "van het geprivatiseerde internet een publieke ruimte maken waar de gebruiker in plaats van de commercie de dienst uitmaakt". Het project is bedacht en opgezet door Geert-Jan Bogaerts, hoofd innovatie en digitale media bij de VPRO.

In het stuk wordt ingegaan op de achtergrond, de ambities en de werkwijze van de stichting. De kern van het idee achter PublicSpaces is dat partners die samen miljoenen mensen bereiken zich aansluiten (zo'n 40 partners zijn aangesloten) en gezamenlijk strijden voor een 'eerlijker' internet. Dit kan zijn door gezamenlijk voorwaarden af te dwingen van bestaande spelers, door een springplank te zijn voor nieuwe initiatieven die meer rekening houden met publieke waarden, onderzoek te doen naar alternatieven en zelf alternatieve systemen te ontwikkelen.

Het concept achter PublicSpaces is goed en ligt in lijn met ideeën achter bijvoorbeeld platform coöperaties, maar ook vakbonden. In een markt met grote centrale spelers is organiseren van de gefragmenteerde markt de enige manier om een tegengeluid te creëren en een verandering teweeg te brengen. Platformen hebben er veel belang bij dat de markt gefragmenteerd en geïsoleerd blijft en door in het geval van PublicSpaces organisaties die al miljoenen mensen verbinden en tegelijkertijd een grote klant zijn van de 'big tech' bedrijven samen te brengen kan er in potentie een verschil worden gemaakt.

Hoewel de ambities groot zijn, is de impact van de stichting, die een behoorlijk uitgebreid bestuur en raad van advies heeft, tot nu toe beperkt. En hoewel zo'n 40 organisaties zijn aangesloten, is niet duidelijk wat er naast het zetten van een handtekening verder aan commitment is afgegeven. En hoewel de ambities groot zijn, zo wordt er de ambitie uitgesproken van een bijdrage van 400-500 miljoen uit het Nationaal Groeifonds, is het niet duidelijk wat de stappen zijn die gezet moeten worden. Het zou mooi zijn wanneer er serieus wordt geïnvesteerd in een dergelijk initiatief en het de middelen en mensen krijgt om dit van de grond te krijgen en echt impact te maken.

Zo kan een bank inspelen op de platformeconomie

Er zijn zoals je weet verschillende manieren hoe je als organisatie in kunt spelen op de ontwikkeling van de platformeconomie. Afgelopen week kwam ik op Linkedin dit overzicht tegen van de Rabobank hoe deze diensten heeft ontwikkeld voor de platformeconomie.

"Je klanten die vanuit jouw platform een factuur voorfinancieren als ze krap bij kas zitten. Of sneller hun geld ontvangen door vanaf jouw webomgeving een vernieuwende betaalopdrachten te sturen. Zomaar wat voordelen voor jouw klanten als jij bancaire diensten aan je platform koppelt."

Hierbij ligt de nadruk op 'embedded services': "Embedded banking wordt ook wel Banking-as-aService (BaaS) genoemd. In het kort komt het erop neer dat bedrijven financiële diensten en producten van banken via API’s kunnen koppelen aan hun platform of website. Daardoor ervaren hun klanten een naad - loze verbinding met bancaire services, zonder dat ze daarvoor het platform of de webomgeving hoeven te verlaten. Dit leidt tot betere klantervaringen op platforms en nieuwe verdienmodellen."

Een mooi overzicht.

Nieuwe Europese wet voor vakantieverhuur

Het lijkt alweer jaren geleden dat vakantieverhuur via platformen als Airbnb en Booking wekelijks in de media voorbij kwam. Een onderwerp waar ik mij destijds flink mee heb beziggehouden en het onderwerp was bij mijn eerste 'optreden' bij Nieuwsuur in 2017.

Maar achter de schermen is er genoeg gebeurd. Het debat rondom regulering is van lokaal (Amsterdam), naar nationaal naar Europees gegaan. En op 16 November werd een nieuwe wet aangenomen. Kim van Sparrentak deelde hier het volgende over op Twitter:

"We reached a deal on new short-term rental rules. Platforms like Airbnb will have to share more data with local authorities, to empower cities all over Europe to enforce their local rules. A big step for affordable housing and liveable cities. We managed to maintain almost all our proposals in the negotiations, the most important being the obligation for platforms to share data on number of nights rented and number of guests to enable cities to enforce local rules. Local authorities will also get more powers to prevent and remove illegal listings. They can withdraw registration numbers for short term rentals in case of fraudulent use. Platforms will need to take more responsibility, to prevent and remove illegal listings. They need to inform hosts of applicable rules, publish registration numbers in the listing and do checks on the registration before allowing to list a unit."

Op de website van het Europese Parlement werd het volgende overzicht gepubliceerd:

Een mooie stap. Ook een stap die laat zien wat de doorlooptijd is van het adresseren van een probleem (de uitzending van Nieuwsuur was op 2 mei 2017) tot het akkoord voor een Europese wet. En daarna moet de implementatie en de handhaving nog worden opgezet. Het zou mooi zijn dat de lessen uit dit traject kunnen worden meegenomen om volgende keren de doorlooptijd aanzienlijk te verkorten.

Platform labour unrest in a global perspective: How, where and why do platform workers protest?

In een eerdere nieuwsbrief deelde ik het podcast interview en de blog die ik beide produceerde namens de WageIndicator Foundation over de Leeds Index for Platform Protest.

Vorige week is een paper met data van dit project gepubliceerd. Zeker het lezen waard! De abstract van het paper:

"Labour unrest by platform workers is a growing global phenomenon, but several questions require deeper understanding. What motivates platform labour unrest? Which actors and strategies are involved? How does this vary across regions? Systematic answers are hindered by the lack of large datasets. Uniquely, this article analyses a global dataset comprising 1271 instances of platform labour unrest. It reveals two main dimensions of platform labour struggle: those defending or extending protective regulatory institutions (regulatory protests); and those seeking a larger share of value created (distributive protests). The former more often involve mainstream unions and methods like legal challenges. The latter more often involve grassroots organisation, and the collective withdrawal of labour and demonstrations. Theoretically, the article elaborates on Silver's distinction between Marx-type and Polanyi-type labour unrest to explain and contextualise these findings. These patterns reveal variation within the growing wave of platform labour unrest that have not yet been systematically examined."

Het hele artikel lees je via deze link.

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event? Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail (martijn@collaborative-economy.com) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie - Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’. Interesse in mijn foto’s? Check dan mijn foto pagina.