Goedemorgen! Vanwege mijn verjaardag (je wordt maar één keer 44) de vorige editie even overgeslagen. De laatste weken weer veel op pad om inspiratie op te doen. Naast de masterclass Netpolitiek (ik val misschien in de herhaling, maar die is écht interessant) de laatste dagen ook de opening van het IMPAKT Festival (met Chelsea Manning en Ron Rozendaal), de screening van de film 'Total Trust' en de het Policy Primer event van Condiserati bezocht. Online schoof ik aan bij de Studium Generale lezing 'Verandert AI de democratie?' met Albert Meijer en Daniel Mügge. Ondanks de drukte is het ook zoeken naar een balans hoe te verhouden t.o.v. alle onzekerheid, onrust en oneerlijkheid in de wereld en tegelijkertijd met volle energie aan mooie projecten en ideeën werken. Het is soms een beetje veel allemaal. Ik maak hierin steeds vaker de keuze om dingen even niet te doen en tijd in de agenda te plannen om te lezen, te kijken en te ervaren. Omdat efficiënt (kennis)werken zo overgewaardeerd is ;-). Fijne week!

Hoe in België de uitzendsector samen een 'paspoort voor werk' ontwikkelde

In mijn nieuwsbrieven komt 'een paspoort voor werk' regelmatig voorbij. Zoals je mogelijk al weet ben ik de initiatiefnemer van KlusCV: een afsprakenstelsel, vergezeld met de nodige juridische documentatie en een API, dat platformen faciliteert om data rondom reputatie en ervaring te delen met de werkende. Dit stelsel draait momenteel op 3 Nederlandse platformen (Charly Cares, Roamler en YoungOnes) en sinds de start in januari 2022 zijn meer dan 23.000 cv's opgevraagd.

In het onderzoek dat heeft geleid tot KlusCV (rapport in PDF) heb ik verschillende initiatieven onderzocht. Geen van deze initiatieven kwam uit een sector zelf. En geen van deze initiatieven heeft het overleefd. Bij de gesprekken om een afsprakenstelsel te maken heb ik veel platformen gesproken, waarbij ik merkte dat vooral platformen uit de uitzendsector erg gesteld waren op hun kandidaten en de data. Binnen de uitzendsector zelf zijn de nodige standaarden ontwikkeld, maar deze gaan puur over het uitwisselen tussen uitzendondernemingen en mogelijk andere stakeholders, maar niet met de werkende zelf. Dit terwijl de werkende de partij is die centraal zou moeten staan, zeker wanneer het gaat over data óver de werkende.

Een mooi initiatief hoe dat wel kan worden gerealiseerd is WorkID. Dit is een initiatief vanuit de Belgische uitzenders, waarbij de werkende zelf in controle is welke gegevens worden gedeeld met welke uitzender. Of, om het in de woorden van WorkID zelf te zeggen: "WorkID is een door de uitzendsector aangeboden platform dat kandidaten op een eenvoudige manier de kans biedt om relevante persoonlijke gegevens ter beschikking te stellen aan door henzelf geselecteerde uitzendbureaus." De voordelen voor zowel kandidaat als uitzender (bron: deze PDF):

Het initiatief heeft ook een businesscase: de kosten om een profiel te maken en het systeem te onderhouden worden gedragen door een bijdrage vanuit de uitzender te vragen op het moment dat een profiel wordt gebruikt. Een logische keuze, omdat de uitzender zelf ook veel kosten uitspaart door toegang te hebben op deze kant-en-klare en gevalideerde data:

In 2022 berichtte ik voor het eerst over WorkID, wat toen nog een concept in ontwikkeling was. Intussen is WorkID live gegaan, je leest er meer over in deze blog.

Waarom ik hier enthousiast over ben? Omdat dit een vanuit de sector georganiseerd en gerealiseerd initiatief is. Dat is iets dat je niet zo vaak ziet. En hoewel er de nodige voordelen zijn (zie afbeelding eerder in dit bericht), zijn er natuurlijk ook genoeg redenen om het níet te doen. Het voor de uitzendkracht makkelijk kunnen switchen tussen uitzendbureaus zorgt ervoor dat de 'lock in' van de uitzender kleiner is. Of beter: de 'lock in' zit niet meer in de toegang tot data, maar in de werkelijke toegevoegde waarde in de dienstverlening van de uitzender. Dit werkt natuurlijk twee kanten op: een kandidaat kan makkelijker switchen, maar het is ook makkelijker om nieuwe kandidaten te onboarden.

Daarnaast zie ik WorkID vooral als een slimme zet vanuit een collectief oogpunt voor de uitzendsector. Dit soort initiatieven gaan komen, of je hier aan meewerkt of niet. En dan is het als sector vooral slim om zelf in de lead te zijn en zelf gezamenlijk de kaders en voorwaarden te bepalen. Door gebruik te maken van de leden vanuit het netwerk heeft WorkID een voorsprong waar geen enkel ander concurrerend initiatief iets mee kan. En vanuit daar kan WorkID worden uitgebreid naar hét paspoort van werk voor de bemiddelingssector. Waarbij ik vooral benieuwd ben of ze de stap gaan zetten om WorkID open te zetten voor andere niet-uitzend bemiddelaars als werkplatformen. En hoewel deze stap een hele mooie is, zal het succes van de toekomst van WorkID vooral afhangen in hoeverre zij het aandurven om het netwerk open te stellen en ook in de toekomstige ontwikkeling het belang van de sector (en individuele leden) ondergeschikt te maken van het belang van de werkende / kandidaat. Alleen op die manier heeft het initiatief de potentie om op lange termijn succesvol te zijn.

Ik ga het volgen. En daag de Nederlandse uitzendsector uit om eenzelfde stap te zetten. WorkID heeft laten zien dat het kan, ik zie geen reden om dit ook niet in Nederland in te voeren ;-)

UberEats neemt bezorgers tóch (als proef) in dienst

In de discussie en rechtszaken rondom platformen voor maaltijdbezorging kwam afgelopen week het bericht voorbij dat UberEats als proef in 7 steden bezorgers in dienst gaat nemen.

Het betreft een proef in 7 steden. Krapte op de arbeidsmarkt is volgens de organisatie de aanleiding voor deze stap. Blijkbaar zijn er niet genoeg bezorgers te vinden die als freelancer via het platform willen rijden om aan de (stijgende?) vraag te voorzien. Daarnaast zal de uitspraak van de Hoge Raad in de zaak tegen Deliveroo ook vast een rol hebben gespeeld.

Het dienstverband is in de sector maaltijdbezorging natuurlijk niets nieuws. Restaurants met eigen bezorgers en ketens als Domino's Pizza nemen hun bezorgers, weliswaar onder de voor jongeren waardeloze Horeca cao, al tijden in dienst. De maaltijden die in Nederland door Thuisbezorgd zélf worden bezorgd (een aanzienlijk deel wordt door bezorgers die door restaurants worden geregeld bezorgd) worden ook bezorgd door bezorgers in dienst. Goed om te weten is dat de bezorgers hier niet in dienst zijn van Thuisbezorgd, maar van een uitzendbureau. Deliveroo had in het begin in Nederland de bezorgers zelf in dienst. Totdat zij naar het freelance model overstapten.

En nu dus ook UberEats. Als proef. Via een uitzendbureau (Adecco) en betaald volgens de uitzendcao, waar kan worden gekozen uit een nulurencontract of een contract voor 8, 16 of meer uur per week.

Een interessante stap, waarbij het de vraag is waar dit naartoe gaat. Ik kan denken aan 3 scenario's:

1. Alles naar uitzenden.
2. Een combinatie van uitzenden en ZZP. Het bedrijf kan immers met data uit het verleden de vraag in de toekomst inschatten en op basis hiervan mensen vaste uren geven. Zeg dat je op 80% invult met uitzenden en 20% en de extra onverwachte vraag met ZZP.
3. Alles blijft bij ZZP.

Uitzenden kan hier overigens ook naar 'in dienst van UberEats' zelf gaan, al zal dat veel van de organisatie vragen. Veel werk, maar aan de andere kant is het stuk bezorgen de kern van het bedrijf en een dure tussenpartij drukt op de winstmarge.

In het bericht in De Telegraaf geeft UberEats aan dat de huidige bezorgers niet in dienst willen en het uitzendconstruct puur een manier is om nieuwe bezorgers die geen zzp-er willen worden aan te trekken. Dit komt ook uit meerdere onderzoeken naar voren, waar bezorgers aangeven dat zij zelf de controle willen hebben over inkomsten en 'meer willen verdienen door harder te fietsen'. Begrijpelijk, maar het is natuurlijk de vraag hoe wenselijk het is wanneer bezorgers (mede aangemoedigd door gamification en rewards) harder gaan fietsen in een stedelijke omgeving om meer geld te verdienen. Waarbij ook het risico op geen werk voor 100% bij de werkende ligt.

Nog steeds niet het eindpunt van dit debat, maar wel weer een interessante wending.

In de praktijk: de lessen van platform Formitable

In MTSprout kwam dit interview voorbij met de oprichter van Formitable: "Raymond Wilders is een horecaman, maar vooral een softwareliefhebber. Na de verkoop van zijn webbureau voor restaurants begon hij Formitable, een platform voor online reserveringen. Maatwerk voor klanten doet hij niet meer. 'Al is het lastig om nee te zeggen tegen iemand als Ron Blaauw.'"

Interessant om te lezen hoe het neerzetten van een succesvol platform een doorlopende zoektocht is en je continu keuzes moet maken.

Hoe financieel bewust zijn jonge zzp'ers?

Afgelopen week kwam een interessant onderzoek voorbij (PDF), welke is uitgevoerd door Motivaction in opdracht van platform voor freelance dagklussen YoungOnes. De onderzoeksvraag: "zijn jongeren die aangesloten zijn bij YoungOnes financieel bewuster dan het landelijk gemiddelde van de vergelijkbare doelgroep”.

"De doelgroep in dit onderzoek bestaat uit jongeren die zijn aangesloten bij het platform YoungOnes van 18 tot 25 jaar en een representatieve steekproef van jongeren (excl. freelancers) in dezelfde leeftijdscategorie."

Over het rapport

Alle onderzoeken die iets zegt over de platformwerker zijn interessant om eens door te lezen, zo ook deze. Al is het wel belangrijk om in je achterhoofd te houden dat het dus op een specifieke sub-groep van de werkenden gaat.

De resultaten zijn doorgaans erg positief en soms neutraal:

Daarnaast zij de aanbevelingen en de conclusie goed genuanceerd. Dit is altijd prettig.

Interessant is het laatste punt waarin wordt aangegeven hoe jongere zelfstandigen (die werken via het YoungOnes platform) staan in hun ambitie voor het ondernemerschap. Misschien niet geheel verrassend, maar toch. Wat hier nog wel mist is een verdiepingsslag waarin je een uitsplitsing kunt maken tussen jongeren die voordat zij via YoungOnes klussen gingen uitvoeren al zzp-er waren en jongeren die dit nog niet waren. Dan zou je namelijk ook meer kunnen zeggen of platformwerk eraan bijdraagt dat jongeren ondernemer worden. Dit komt wel al een beetje naar voren in dit diagram in de bijlagen:

Hier ziet het er naar uit dat de meeste freelancers alleen via online platformen klussen uitvoeren.

Voor het debat was het ook interessant geweest om niet alleen de vergelijking met 'andere jongeren' te maken, maar ook met 'jongeren die via een uitzendbureau werken' of 'jongeren die via een uitzendplatform werken'. Dat had ook vast weer interessante inzichten opgeleverd. Al is dat natuurlijk een nadeel en valkuil bij ieder onderzoek: het kan altijd uitgebreider...

Al met al weer een interessant inkijkje in de populatie waar we nog te weinig zicht op hebben. En een goede aanvulling op een eerder Motivaction onderzoek uit 2021 waar 6 platformen een inkijkje gaven wie die platformwerker nu precies is.

Kruidvat wordt (ook) een platform

"Kruidvat heeft een online marktplaats gelanceerd waarop babyproducten van derde partijen worden aangeboden. Het baby-assortiment van de drogisterijketen is daarmee flink uitgebreid van 750 naar 3.000 producten."

Een interessante stap. Hoewel in het artikel wordt gesproken over een losse online marktplaats, zie ik op de website dat het platform is geïntegreerd in de eigen webshop. Een logische keuze die andere partijen als Zalando en Blokker ook hebben gemaakt. De organisatie heeft hierbij wel altijd een dubbelrol van zowel marktmeester als aanbieder. Dit kan gaan schuren: zo kan Kruidvat experimenteren en leren op de rekening van de aanbieder op het platform (Kruidvat loopt immers geen voorraad risico) en de succesvolle producten vervolgens zelf aan gaan bieden.

Het is overigens de vraag in hoeverre je dit een echt platform kunt noemen: Kruidvat selecteert zelf de aanbieders (dit zijn er nu 10). Maar het begin is er.

Verandert AI de democratie?

Afgelopen week nam ik anderhalf uur de tijd om deze interessante presentatie en discussie te bekijken:

"Onze overheid leunt voor beslissingen steeds vaker op algoritmes. Als we ons de wet laten voorschrijven door computers, verliezen we niet alleen een deel van onze privacy, maar ook onze zeggenschap. Het is moeilijk een beslissing aan te vechten als je geen loketje met een echt mens voor je hebt, maar een computer. Het gevaar komt van meerdere kanten, ook Big Tech probeert ons digitaal te controleren en bijvoorbeeld onze tijdsbesteding te beïnvloeden. Hoe verandert AI onze democratie? Met bestuurskundige prof. Albert Meijer (UU) over hoe digitalisering onze democratische intituties uitholt, politicoloog prof. Daniël Mügge (UvA) over hoe de 'digitale hangmat' zorgt voor polarisatie en verlies van collectieve kracht, en computerwetenschapper prof. Felienne Hermans (LEI) vertelt hoe programmeertaal democratischer kan."

Contact

Inspiratie opgedaan en advies of onderzoek nodig bij vraagstukken rondom de platformeconomie? Of op zoek naar een spreker over de platformeconomie voor een online of offline event? Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail (martijn@collaborative-economy.com) of telefoon (06-50244596).

Bezoek ook mijn YouTube kanaal met ruim 300 interviews over de platformeconomie en mijn persoonlijke website waar ik regelmatig blogs deel over de platformeconomie. En lees mijn boek ‘Platformrevolutie - Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’. Interesse in mijn foto’s? Check dan mijn foto pagina.Posts